Mazowiecka Odznaka Krajoznawcza Regionalna Pracownia Krajoznawcza PTTK w Warszawie

Aktywna S: 5
Regiony:  Mazowieckie
Strona odznaki
Zasugeruj zmiany

Stopnie

[ źródła grafik ]
  • Stopień popularny: Jacek Treichel
  • Stopień brązowy: Jacek Treichel
  • Stopień srebrny: Jacek Treichel
  • Stopień złoty: Jacek Treichel
  • Stopień złoty z wawrzynem: Grafika z kolekcji autora projektu: Włodzimierza Majdewicza.
Stopień popularny
Stopień popularny
Stopień brązowy
Stopień brązowy
Stopień srebrny
Stopień srebrny
Stopień złoty
Stopień złoty
Stopień złoty z wawrzynem
Stopień złoty z wawrzynem

Regulamin

Źródło Kopia

I. Postanowienia ogólne.

  1. Mazowiecka Odznaka Krajoznawcza, zwana dalej odznaką, została ustanowiona i jest nadawana przez Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze.
  2. Celem odznaki jest popularyzacja walorów krajoznawczych Mazowsza i zachęcenie do ich systematycznego poznawania.
  3. PTTK sprawuje ogólny nadzór nad jej zdobywaniem za pośrednictwem Komisji Krajoznawczej Zarządu Głównego.
  4. Odznaka posiada następujące stopnie:
    • stopień popularny,
    • stopień brązowy,
    • stopień srebrny,
    • stopień złoty,
    • stopień złoty z wawrzynem.
  5. Odznakę zdobywa się w kolejności stopni. Warunkiem ich zdobycia jest zwiedzenie odpowiedniej ilości obiektów krajoznawczych w czasie określonym w niniejszym regulaminie.
  6. Każdy obiekt może być zaliczony do zdobywania tylko jednego stopnia odznaki.

II. Warunki zdobywania odznaki.

  1. Odznakę można zdobywać po ukończeniu 8 roku życia.
  2. Odznakę zdobywa się w czasie dowolnego rodzaju wycieczek, np. pieszych, kolarskich, motorowych i in.
  3. Odznakę w stopniu popularnym należy zdobyć w czasie nie dłuższym niż 2 lata (od daty pierwszej wycieczki), zwiedzając:
    1. 2 dowolne obiekty z „Kanonu Krajoznawczego Polski” na Mazowszu oraz
    2. inne obiekty krajoznawcze wymienione w wykazie stanowiącym załącznik nr 1 do niniejszego regulaminu w liczbie określonej w poniższej tabeli położone na terenie co najmniej dwóch powiatów (z wyłączeniem Warszawy).
  4. Odznakę w stopniu brązowym należy zdobyć w czasie nie dłuższym niż 3 lata (od daty pierwszej wycieczki), zwiedzając:
    1. 3 dowolne obiekty z „Kanonu Krajoznawczego Polski” na Mazowszu oraz
    2. inne obiekty krajoznawcze wymienione w wykazie stanowiącym załącznik nr 1 do niniejszego regulaminu w liczbie określonej w poniższej tabeli położone na terenie co najmniej trzech powiatów (z wyłączeniem Warszawy).
  5. Odznakę w stopniu srebrnym należy zdobyć w czasie nie dłuższym niż 5 lat, zwiedzając:
    1. 6 dowolnych obiektów z „Kanonu Krajoznawczego Polski” na Mazowszu oraz
    2. inne obiekty krajoznawcze położone na Mazowszu wymienione w wykazie stanowiącym załącznik nr 1 do niniejszego regulaminu w liczbie określonej w tabeli.
  6. Odznakę w stopniu złotym należy zdobyć w czasie nie dłuższym niż 8 lat, zwiedzając:
    1. 12 obiektów z „Kanonu Krajoznawczego Polski” na Mazowszu oraz
    2. inne obiekty krajoznawcze położone na Mazowszu wymienione w wykazie stanowiącym załącznik nr 1 do niniejszego regulaminu w liczbie określonej w tabeli.
  7. Aby zdobyć odznakę w stopniu złotym z wawrzynem należy zwiedzić:
    1. pozostałe obiekty z „Kanonu Krajoznawczego Polski” na Mazowszu,
    2. Kampinoski Park Narodowy oraz
    3. inne obiekty krajoznawcze położone na Mazowszu wymienione w wykazie stanowiącym załącznik nr 1 do niniejszego regulaminu w liczbie określonej w tabeli.
  8. W ramach obiektów krajoznawczych, o których mowa w punkcie 9b, 10b, 11b, 12b oraz 13c mogą być uwzględnione obiekty, które nie są wymienione w załączniku nr 1, uznane przez turystę za warte zwiedzenia, w ilości nie przekraczającej 10% obiektów ujętych w wykazie wymaganych na dany stopień odznaki, pod warunkiem ich opisania z uzasadnieniem wyboru.
    Obiekty do wyboru z listy B Stopień odznaki
    Popularny Brązowy Srebrny Złoty Złoty z wawrzynem
    Ogólna ilość obiektów do zwiedzenia,
    w tym co najmniej:     		15 25 50 75 100
    Zabytków sakralnych 3 5 10 15 20
    Zamków, pałaców, dworów 2 3 6 9 12
    Muzeów, izb regionalnych 2 2 4 6 8
    Cmentarzy, miejsc martyrologii 2 2 4 6 8
    Obiektów przyrodniczych 1 2 4 6 8
    Zabytkowych zespołów miejskich 1 2 4 8 16
    Innych obiektów 1 2 4 6 8

III. Dokumentowanie spełnienia warunków dla zdobycia odznak.

  1. Zwiedzenie poszczególnych obiektów zaliczonych do zdobycia danego stopnia odznaki powinno być udokumentowane w książeczce wycieczek prowadzonej przez turystę-krajoznawcę ubiegającego się o przyznanie odznaki. Książeczka (patrz niżej wzór książeczki z przykładowymi wpisami) powinna zawierać następujące rubryki:
    • nr kolejny wycieczki,
    • datę odbycia wycieczki,
    • wykaz miejscowości i (lub) obiektów zwiedzonych podczas wycieczki (każdy obiekt należy wpisywać w oddzielnym wierszu),
    • nr (nr-y) obiektu (-ów) zwiedzonych podczas wycieczki wg niniejszego regulaminu,
    • potwierdzenie przodownika PTTK, przewodnika, organizatora wycieczki.
      W przypadku wycieczek indywidualnych turysta powinien potwierdzić fakt zwiedzenia danego obiektu u jego administratora (użytkownika), a w razie niemożności – w inny sposób (wykonane zdjęcia, film, szkice, szczegółowy opis obiektu dołączony do książeczki itp.).
      Z obowiązku potwierdzeń zwolnieni są przodownicy i instruktorzy PTTK.
  2. Ubiegający się o wyższe stopnie odznaki powinien przedłożyć do weryfikacji także książeczki potwierdzające zdobycie poprzednich stopni z wykazem obiektów zaliczonych do ich zdobycia.

IV. Przyznawanie odznak.

  1. Weryfikują spełnienie wymogów i przyznają odznaki w stopniu popularnym, brązowym i srebrnym wszystkie zespoły i referaty weryfikacyjne PTTK na terenie Mazowsza posiadające uprawnienia do weryfikowania Odznak Krajoznawczych i Odznak Turystyki Pieszej.
  2. Odznaki w stopniu złotym i złotym z wawrzynem weryfikuje i przyznaje Kolegium Instruktorów Krajoznawstwa Województwa Mazowieckiego oraz Zespół Weryfikacyjny OK i Referat Weryfikacyjny OTP przy Oddziale PTTK „Mazowsze” w Warszawie.

V. Postanowienia końcowe.

  1. Zmiany w niniejszym regulaminie wprowadza Zarząd Oddziału PTTK „Mazowsze” po konsultacji z Mazowiecką Regionalną Pracownią Krajoznawczą. Interpretacja niniejszego regulaminu należy do kompetencji Komisji Krajoznawczej ZG PTTK.
  2. Wzór książeczki z przykładowymi wpisami:
    Numer kolejny Data wycieczki Zwiedzone obiekty Numer według regulaminu Potwierdzenie organizatora Uwagi
    1 30.09.2006 Pruszków - Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego A.II.b.6
    2 01.01.2006 Ołtarzew - cmentarz wojenny B.d.20
    3 01.01.2006 Sochaczew - zespół miejski (ratusz - Muzuem Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą, ruiny zamku z przeł. XIV-XV w., cmentarz żydowski z mogiłami poległych w bitwie nad Bzurą) B.f.35

Załącznik 1

Kopia

A. Kanon Krajoznawczy Polski (Mazowsze)

I. Parki narodowe - Kampinoski Park Narodowy
  1. Granica (rezerwat "Granica", Ośrodek Dydaktyczno-Muzealny, cmentarz wojenny żołnierzy WP poległych we wrześniu 1939),
  2. Palmiry, cmentarz i Muzeum Walk i Męczeństwa,
  3. Wiersze, cmentarz wojenny poległych żołnierzy zgrupowania AK "Kampinos",
  4. Rezerwat "Rybitew"
  5. Rezerwat "Sieraków",
  6. Rezerwat "Zaborów Leśny".
II. Obiekty krajoznawcze
a) Zabytki
  1. Brochów k. Sochaczewa: kościół obronny
  2. Brok k. Ostrowi Mazowieckiej: kościół
  3. Ciechanów: zamek książąt mazowieckich
  4. Czersk: zamek książąt mazowieckich (pow. piaseczyński)
  5. Czerwińsk: zespół klasztorny (pow. płoński)
  6. Kobyłka: kościół barokowy (pow. wołomiński)
  7. Nowy Dwór Mazowiecki: Twierdza Modlin
  8. Płock: katedra Wniebowzięcia N.M.P.
  9. Przasnysz: zespół klasztorny Franciszkanów - Benedyktynów
  10. Pułtusk: zamek biskupów płockich
  11. Radom: zespół klasztorny Bernardynów
  12. Radziejowice: zespół pałacowo-parkowy (pow. żyrardowski)
  13. Siedlce: Stary Rynek
Obiekty z sąsiednich województw w obszarze historycznego Mazowsza
  1. Boguszyce k. Rawy Mazowieckiej: kościół drewniany
  2. Inowłódz: kościół św. Idziego
  3. Łowicz: zabudowa Starego Rynku
  4. Skierniewice: dworzec kolejowy
  5. Walewice k. Łowicza: zespół pałacowo-parkowy
  6. Łomża, katedra ś.ś. Michała Archanioła i Jana Chrzciciela
b) Muzea
  1. Czarnolas k. Zwolenia, Muzeum Jana Kochanowskiego
  2. Liw k. Węgrowa: zamek i dwór-muzeum Zbrojownia
  3. Opinogóra: zameczek - Muzeum Romantyzmu (pow. ciechanowski)
  4. Orońsko k. Radomia - Centrum Rzeźby Polskiej
  5. Płock: Muzeum Mazowieckie
  6. Pruszków: Muzeum Starożytnego Hutnictwa
  7. Przysucha: Muzeum im. O. Kolberga
  8. Radom: Muzeum Wsi Radomskiej
  9. Sierpc-Bojanowo: Muzeum Wsi Mazowieckiej
  10. Sochaczew: Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą
  11. Szydłowiec: zamek - Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych
  12. Warka-Winiary: dwór - muzeum im. K. Pułaskiego (pow. grójecki)
  13. Żelazowa Wola: dom F. Chopina - muzeum i park (pow. sochaczewski).
Obiekty z sąsiednich województw w obszarze historycznego Mazowsza
  1. Łowicz: gmach pomisjonarski - muzeum
  2. Nieborów k. Łowicza: zespół pałacowo-parkowy - muzeum
  3. Oporów k. Kutna: zamek - Muzeum Wnętrz
  4. Nowogród: Skansen Kurpiowski
c) Inne obiekty krajoznawcze
  1. Czarnia k. Myszyńca: rezerwat "Czarnia" (pow. ostrołęcki)
  2. Kadzidło: ośrodek kurpiowskiej kultury ludowej (pow. ostrołęcki)
  3. Konstancin: tężnia i zabytkowa zabudowa uzdrowiska (pow. piaseczyński)
  4. Mała Wieś k. Grójca: rezerwat "Modrzewina"
  5. Niepokalanów k. Błonia: zespół klasztorny (pow. sochaczewski)
  6. Ossów k. Kobyłki: Mauzoleum i Cmentarz Poległych w 1920 r (pow. wołomiński)
  7. Proboszczewice k. Płocka: grodzisko "Kosmata Góra" (pow. płocki)
  8. Stare Iganie: pole bitwy z 1831 r. (pow. siedlecki)
  9. Studzianki Pancerne: pomnik i Mauzoleum Wojska Polskiego (pow. kozienicki),
  10. Sulejówek: dom Józefa Piłsudskiego.
  11. Treblinka k.Małkini: dawny hitlerowski obóz zagłady Żydów (pow. ostrowski).
Obiekty z sąsiednich województw w obszarze historycznego Mazowsza
  1. Arkadia k. Łowicza: Park Romantyczny

B. Obiekty krajoznawcze nie zaliczone do Kanonu Krajoznawczego Polski

a) Obiekty sakralne
  1. Andrzejewo: kościół gotycki p.w. św. Bartłomieja (pow. ostrowski)
  2. Belsk Duży: kościół klasycystyczny (1776-79), cmentarz z katakumbami (pow. grójecki)
  3. Błonie: kościół par. fundowany przez Konrada Mazowieckiego (ok. 1288), przebud. w XV i XVII w. (pow. warszawski zach.)
  4. Bogate: kościół późnogotycki z klasycystyczną dzwonnicą (pow. przasnyski)
  5. Borkowice: kościół par. neogotycki wzniesiony w l. 1829-1845 z wyposażeniem barokowym (pow. przysuski)
  6. Bożewo: kościół w stylu gotyku nadwiślańskiego (pow. sierpecki)
  7. Brzóza: kościół klasycystyczny z 1855-56 z elementami wyposażenia barokowego (pow. kozienicki)
  8. Bukowno: kościół drewniany z XVII w. (pow. białobrzeski)
  9. Cegłów: kościół późnogotycki z I poł. XVI w. (pow. miński)
  10. Chlewiska - kościół par. późnogotycki z pocz. XVI w. (pow. szydłowiecki)
  11. Chotum Włościański - barokowy kościół drewniany z połowy XVII w. (pow. ciechanowski)
  12. Chynów: kościół modrzewiowy (XVII w.) z dzwonnicą z XIX w. (pow. grójecki)
  13. Ciechanów: kościół późnogotycki (poaugustiański), kościół farny późnogotycki
  14. Cieksyn: kościół gotycko-renesansowy (pow. płoński)
  15. Czernice Borowe: kościół późnogotycki (pow. przasnyski)
  16. Dobrzyków: kościół parafialny barokowy (pow. płocki)
  17. Domanice: kościół par. z 1850 r. (pow. siedlecki)
  18. Drążdżewo: kościół drewniany z XVIII w. (pow. makowski)
  19. Drobin: kościół gotycko-neobarokowy (pow. płocki)
  20. Drwalew: kościół barokowy z II poł. XVIII w. (pow. grójecki)
  21. Gąsewo Poduchowne: kościół drewniany z 1792-94 r. z wyposaż. rokokowym (pow. makowski)
  22. Gąsiorowo: kościół drewniany z 1792 r. z barokowym wystrojem (pow. pułtuski)
  23. Giżyce: kościół gotycki, przebudowany w XIX w. (pow. sochaczewski)
  24. Gołymin: kościół gotycko-neogotycki (pow. ciechanowski)
  25. Goźlin-Mariańskie Porzecze: kościół drewniany barokowy z II poł. XVIII w. (pow. garwoliński)
  26. Góra Kalwaria: zespół kalwaryjski (grupa kościołów i kaplic przeważnie barokowych) (pow. piaseczyński)
  27. Grodzisk Maz.: kościół par. późnobarokowy (1687) z wyposaż. renesansowo-barokowym
  28. Gródek: kościół renesansowy z 1593-95, po zniszczeniach I wojny restaurowany (pow. zwoleński)
  29. Grójec: kościół późnogotycki, przebudowany, na terenie grodziska wczesnośredniowiecznego
  30. Izdebno Kościelne: kościół drewniany z II poł. XVIII w. z dzwonnicą (pow. grodziski)
  31. Jasieniec: kościół barokowy z poł. XVIII w. (pow. grójecki)
  32. Jasionna: kościół drewniany z II poł. XVII w. z dzwonnicą (pow. białobrzeski)
  33. Jastrząb: kościół barokowy z 1677 z wyposażeniem z XVI-XVIII w. (pow. radomski)
  34. Jedlińsk: kościół barokowy z I poł. XVII w. (pow. radomski)
  35. Jedlnia: kościół pierwotnie klasycystyczny z 1790-1834, przebudowany na neorenesansowy w 1898-1901, z elementami wyposażenia barokowego (pow. radomski)
  36. Jeruzal: kościół drewniany z poł. XVIII w. (pow. miński)
  37. Kampinos: kościół drewniany z XVIII w., barokowy (pow. sochaczewski)
  38. Karczew: kościół par. późnobarokowy z renesansową kaplicą i nagrobkami (pow. otwocki)
  39. Karniewo: kościół gotycko-renesansowy (pow. makowski)
  40. Kaszów: kościół drewniany z XVII w. (pow. białobrzeski)
  41. Kiczki: kościół drewniany z XVIII w. (pow. miński)
  42. Kieczkowo: kościół późnogotycki (pow. ostrołęcki)
  43. Knychówek: kościół późnorenesansowy z 1631-1668 (pow. siedlecki)
  44. Kobylniki: kościół gotycki z elementami renesansowymi (pow. płocki)
  45. Kozienice: kościół z lat 1868-68 z elementami wyposażenia barokowego
  46. Kozłów Szlachecki: kościół gotycki, restaurowany (pow. sochaczewski)
  47. Krasne: kościół późnogotycki, groby Krasińskich (pow. przasnyski)
  48. Krasnosielc: kościół klasycystyczny z k. XVIII w. (pow. makowski)
  49. Krześlin: kościół barokowy z 1730-1740 z wyposaż. barokowo-rokokowym (pow. siedlecki)
  50. Lewiczyn: drewniany kościół parafialny z XVII w. (pow. grójecki)
  51. Lipie: kościół par. późnorenesansowy z pocz. XVII w. z wyposażeniem barokowym (pow. grójecki)
  52. Lipków: kościół klasycystyczny z plebanią (b. dwór) (pow. warszawski zach.)
  53. Luszyn: kościół późnogotycki, przebudowywany (pow. gostyniński)
  54. Lutkówka: kościół par. z XVIII w. (pow. grodziski)
  55. Łęczeszyce: kościół parafialny z klasztorem paulinów, barokowy z 1724 (pow. grójecki)
  56. Łęg Probostwo: kościół gotycki (pow. płocki)
  57. Maków Maz.: kościół parafialny z ok. 1490 (rozbudowywany, dewastowany)
  58. Michałowice: kościół parafialny barokowy z 1752-54 (pow. grójecki)
  59. Miedniewice: kościół barokowy proj. J. Fontany - centrum pielgrzymkowe (pow. żyrardowski)
  60. Miszewo Murowane: kościół gotycko-barokowy (pow. płocki)
  61. Mokobody: kościół klasycystyczny 1798-1818 (pow. siedlecki)
  62. Mordy: kościół barokowy z k. XVII w. (pow. siedlecki)
  63. Nadarzyn: kościół klasycystyczny z pocz. XIX w. (pow. pruszkowski)
  64. Nieporęt: kościół wzniesiony w latach 1661-67, przebudowywany (pow. legionowski)
  65. Niwiski: kościół klasycystyczny z 1787 i dzwonnica z końca XVIII w. (pow. siedlecki)
  66. Nowe Miasto: kościół późnogotycki (pow. płoński)
  67. Odechów: kościół gotycki z 1459-60 rozbudowany w 1911-13 (pow. radomski)
  68. Opactwo: zespół kościelno-klasztorny opactwa benedyktynów z XVII-XVIII w. (pow. kozienicki)
  69. Ostrołęka: kościół i klasztor pobernardyński (pow. ostrołęcki)
  70. Piaseczno: kościół par. gotycko-renesansowy z wyposażeniem przeważnie późnobarokowym
  71. Pieczyska: kościół gotycko-neogotycki z wyposażeniem z XVII-XIX w. (pow. grójecki)
  72. Płock: kościół farny św. Bartłomieja z 1356 r. (kilkakrotnie przebudowywany)
  73. Płock: zespół katedralno-klasztorny Kościoła Starokatolickiego Mariawitów
  74. Pomiechowo: kościół par. gotycko-renesans., przebud. w stylu barokowym (pow. nowodworski)
  75. Porządzie: kościół drewniany z 1715 r. przebudowany w 1928 (pow. wyszkowski)
  76. Prażmów: kościół klasycystyczny z wyposażeniem barokowo-klasycystycznym (pow. grójecki)
  77. Promna: kościół neogotycki (1866-70) z wyposaż. barok. z XVII-XVIII w. (pow. białobrzeski)
  78. Pruszyn: kościół parafialny klasycystyczny z pocz. XIX w. (pow. siedlecki)
  79. Przasnysz: kościół klasztorny pasjonistów późnogotycki z k. XVI -pocz. XVII w.
  80. Przesmyki: drewniany kościół parafialny z 1776 i drewniana organistówka z XIX w. (pow. siedlecki)
  81. Psary: kościół gotycki (pow. płocki)
  82. Pułtusk: kolegiata gotycko-renesansowa
  83. Pułtusk: zespół kościelno-klasztorny franciszkanów-reformatów z poł. XVII w. (ob. parafialny św. Józefa)
  84. Radom: d. kościół farny św. Wacława z XIII w., przebudowany w stylu gotyckim
  85. Radzanów: kościół par. z pocz. XIX w. z cennym wyposaż. z XV-XVII w. (pow. białobrzeski)
  86. Radziejowice: kościół parafialny z 1820-22 (pow. grodziski)
  87. Radzymin: kościół par. klasycystyczny wybud. 1779-80, z dzwonnicą (pow. wołomiński)
  88. Raszyn: kościół par. barokowy z 1654 r. z plebanią klasycyst. z 1790 r. (pow. pruszkowski)
  89. Rembertów: kościół modrzewiowy z XVIII-XIX w. (pow. grójecki)
  90. Rębowo k. Wyszogrodu: kościół drewniany z XVI w. (najstarszy na Mazowszu) (pow. płocki)
  91. Rokicie k. Płocka: kościół późnoromański (pow. płocki)
  92. Rokitno: kościół barokowy z k. XVII w. (pow. warszawski zach.)
  93. Rosochate Kościelne: kościół późnogotycki (pow. wysokomazowiecki)
  94. Rusków: wczesnobarokowy kościół cmentarny oraz dzwonnica (pow. łosicki)
  95. Serock: kościół późnogotycki (pow. legionowski)
  96. Siedlce: kościół barokowo-klasycystyczny (1740) z plebanią (wielokrotnie restaurowany)
  97. Siennica: kościół barokowy poreformacki (pow. miński),
  98. Sienno: kościół gotycki z XV w. odrestaurowany po zniszczeniach w I wojnie światowej (pow. lipski)
  99. Sierpc: kościół farny gotycki, kościół i klasztor benedyktynek, gotycki
  100. Skaryszew: kościół barokowy z 1691-1701 (pow. radomski)
  101. Skórzec: barokowo-klasycystyczny kościół klasztorny marianów (pow. siedlecki)
  102. Skrzynno: kościół późnorenesansowy z 1626-38 (pow. przysuski)
  103. Skrzyńsko: kościół późnobarokowy z l. 1760-68 z elementami wyposaż. rokokowego (pow. przysuski)
  104. Skuły: kościół drewniany z XVII w. (pow. grodziski)
  105. Słomczyn: kościół barokowy z I poł. XVIII w., rozbudowany w 1902 r. (pow. piaseczyński)
  106. Solec nad Wisłą: kościół farny późnorenesansowy i zespół kościelno-klasztorny poreformacki wczesnobarokowy (pow. lipski)
  107. Stara Błotnica: kościół par. z XVIII-XIX w. z obrazem Madonny Błotnickiej (pow. grójecki)
  108. Stare Babice: kościół par. barokowy z 1727 r. (pow. warszawski zach.)
  109. Stare Radzikowo: kościół drewniany z 1712 r. (pow. płoński)
  110. Sterdyń: kościół barokowy p.w. św. Anny, (pow. sokołowski)
  111. Strzegocin: kościół barok. i klasztor pobernardyński z poł. XVIII w. (pow. pułtuski)
  112. Sycyna: kapliczka z 1621 r. - wotum bitwy z Turkami pod Chocimiem (pow. zwoleński)
  113. Szczawin Kościelny: kościół i zespół klasztorny poreformacki, barokowy (pow. gostyniński)
  114. Szreńsk: kościół gotycki (pow. mławski)
  115. Szydłowiec: późnogotycki kościół z 1493-1509 z bogatym wyposażeniem
  116. Tarczyn: kościół gotycko-barokowy (pow. piaseczyński)
  117. Warka: kościół farny z XVII w. (wielokrotnie przebudowywany) z wyposażeniem późnorenesansowym
  118. Warka: kościół i klasztor franciszkanów z XVII/XVIII w.
  119. Węgrów: kościół farny gotycko-barokowy
  120. Węgrów: kościół i klasztor poreformacki barokowy
  121. Węgrzynowo: kościół drewniany z k. XVII w. z cennym wystrojem barokowym (pow. makowski)
  122. Wiązowna: kościół klasycystyczny z Il poł. XVIII w. (pow. otwocki)
  123. Wieniawa: kościół par. z 1511-1703 z wyposażeniem z XVI-XVIII w. (pow. radomski)
  124. Wierzbica: kościół barokowy z 1709 z wyposażeniem z XVI-XVIII w. (pow. radomski)
  125. Wilków: kościół par. drewniany z 1604, przebudowany w I poł. XIX w. (pow. grójecki)
  126. Winnica: kościół w stylu gotyku mazowieckiego (pow. pułtuski)
  127. Wiskitki: kościół par. późnogotycki, przebudowany (pow. żyrardowski)
  128. Wodynie: drewniany kościół par. z 1776 i brama-dzwonnica murowana z k. XVill w. (pow. siedlecki)
  129. Wolanów: kościół modrzewiowy z XVIII w. przebudowany w XIX w (pow. radomski)
  130. Wysokie Koło: kościół i klasztor podominikański wczesnobarokowy z XVII w. (pow. kozienicki)
  131. Wyszków: kościół klasycystyczny (k. XVIII)
  132. Wyszków k. Węgrowa: kościół późnobarokowy (1788) z dzwonnicą
  133. Wyszogród: kościół par. późnobarokowy z 1779-1786 r. (pow. płocki)
  134. Wyszogród: kościół franciszkanów późnogotycko-barokowy z klasztorem (pow. płocki)
  135. Zaborów: kościół par. klasycystyczny z 1791 r. (pow. warszawski zach.)
  136. Zakroczym: kościół gotycko-renesansowy (pow. nowodworski)
  137. Zaręby: kościół drewniany z XVIII w. (pow. przasnyski)
  138. Zaręby Kościelne: barokowy kościół i klasztor poreformacki (pow. ostrowski)
  139. Zwoleń: kościół Św. Krzyża z grobowcem Jana Kochanowskiego
  140. Żelechów: kościół późnogotycki (pow. grodziski)
  141. Żuków: kościół drewniany z XVII w. (pow. grodziski)
  142. Żuromin: kościół pw. św. Antoniego Padewskiego i klasztor poreformacki
b) Zamki, pałace, dwory
  1. Baczki: dwór modrzewiowy z XVIII w. (pow. węgrowski)
  2. Bieżuń: barokowo-klasycystyczny pałac Zamoyskich (pow. żuromiński)
  3. Brześce: dwór drewniany z II poł. XVIII w. (pow. piaseczyński)
  4. Brzeźno: pałac klasycystyczny z parkiem krajobrazowym (pow. ostrołęcki)
  5. Chlewiska: późnośredniowieczny pałac obronny - d. zamek Chlewickich (pow. szydłowiecki)
  6. Chlewiska: dwór z poł. XIX w., Dom Pracy Twórczej "Reymontówka" (pow. siedlecki)
  7. Chrzęsne: pałac późnorenesansowy (pow. wołomiński)
  8. Drwalew: pałac klasycystyczny z I poł. XIX w. z parkiem (pow. grójecki)
  9. Falenty: zespół pałacowy z XVII w. (przebudowany) i park (pow. pruszkowski)
  10. Gostynin: dawny zamek (przebudowany na kościół)
  11. Górzno: dwór z XIX w. i spichlerz drewniany z XVIII w. (pow. garwoliński)
  12. Grodzisk Mazowiecki: dwór barokowo-klasycystyczny J. Mokronowskiego z Il poł. XVIII w.
  13. Grzegorzewice: pałac neorenesansowy z poł. XIX w. z parkiem (pow. grodziski)
  14. Guzów: dwór późnobarokowy z li poł. XVIII w przebudowany na pałac w k. XIX w. (pow. żyrardowski)
  15. Helenów: pałac neorenesansowy z pocz. XIX w. i park krajobrazowy (pow. pruszkowski)
  16. Iza: ruiny zamku biskupów krakowskich z XIV w. (pow. radomski)
  17. Jabłonna: klasycystyczny zespół pałacowo-parkowy z XVIII w. (pow. legionowski)
  18. Kamionna: dwór murowany klasycystyczny z I poł. XIX w. (pow. węgrowski)
  19. Klimczyce: oficyna dworska "Kasztel" z ok. 1840 (pow. łosicki)
  20. Korczew: zespół pałacowy późnoklasycystyczny (pow. siedlecki)
  21. Kuklówka: dworek Józefa Chełmońskiego (pow. żyrardowski)
  22. Leszno: pałac z I poł. XVIII w. z parkiem, przebudowywany (pow. warszawski zach.)
  23. Luberadz: klasycystyczny zespół pałacowy z parkiem krajobrazowym (pow. ciechanowski)
  24. Lucień: pałac z poł. XIX w. z parkiem krajobrazowym (pow. gostyniński)
  25. Mała Wieś: pałac (1780-86) z oryginalnymi wnętrzami, parkiem francusko-angielskim i zabudowaniami gospodarczymi (pow. grójecki)
  26. Młochów: pałac klasycystyczny z pocz. XIX w. z ogrodem angielskim (pow. pruszkowski)
  27. Mordy: zespół pałacowy barokowo-klasycystyczny z I poł. XVIII w. (pow. siedlecki)
  28. Nowa Wieś: zespół dworsko-parkowy klasycystyczny z pocz. XIX w. (pow. grójecki)
  29. Nowy Duninów: neorenesansowy zespół pałacowy Ike-Duninowskich z parkiem krajobrazowym (pow. płocki)
  30. Obory: dwór z XVII-XVIII w. z parkiem (pow. piaseczyński)
  31. Otwock Wielki: barokowy pałac Bielińskich z przeł. XVII/XVIII w. z zespołem zabudowań gospodarczych i parkiem (pow. otwocki)
  32. Ożarów Maz.: dwór z pocz. XIX w. (pow. warszawski zach.)
  33. Paplin: dwór drewniany z XVIII w. przebudowany w II poł. XIX w. I park (pow. węgrowski)
  34. Pass: pałac z I poł. XIX w. wg proj. P. Aignera (pow. warszawski zach.)
  35. Patrykozy: pałac romantyczny z lat 1832-43 (pow. sokołowski)
  36. Pęcice: dwór klasycystyczny z pocz. XIX w. I park (pow. pruszkowski)
  37. Pilaszków: dwór klasycystyczny z k. XVIII w., przebudowywany, Muzeum Dworu Polskiego (pow. warszawski zach.)
  38. Płock: zamek książąt mazowieckich i baszta obronna z poł. XIV w.
  39. Pogorzelec: dwór drewniany z XVIII w. (pow. wyszkowski)
  40. Prażmów: dwór klasycystyczny z r. 1820 z parkiem krajobrazowym (pow. grójecki)
  41. Rybienko: pałac klasycystyczny z k. XVIII w. (pow. wyszkowski)
  42. Sanniki: pałac neorenesansowy murowany proj. W. Marconiego z parkiem krajobrazowym (pow. gostyniński)
  43. Sarnaki: dwór klasycystyczny z ok. 1830 (pow. łosicki)
  44. Siedlce: zespół pałacowy Ogińskich klasycystyczny (po pożarze w 1944 odbudowany w 1950) z kaplicą z końca XVIII w. I parkiem
  45. Słubice: pałac klasycystyczny i park (pow. gostyniński)
  46. Sochaczew: ruiny zamku książąt mazowieckich
  47. Stara Wieś: pałac z XVII w. przebudowany w poł. XIX w. i park (pow. węgrowski)
  48. Sterdyń: dwór Ossolińskich (pow. sokołowski)
  49. Szymanów: pałac Druckich-Lubeckich (pow. sochaczewski)
  50. Świdno: pałac barokowo-klasycystyczny z XVIII w. i park z pomnikowym drzewostanem (pow. grójecki)
  51. Teresin: neobarokowy pałac Druckich-Lubeckich z k. XIX w. z parkiem krajobrazowym (pow. sochaczewski)
  52. Zaborów: eklektyczny pałac z pocz. XX w. (pow. warszawski zach.)
c) Muzea
  1. Bieżuń: Muzeum Historii i Kultury Materialnej Małego Miasta (pow. żuromiński)
  2. Chlewiska: Zabytkowa Huta Żelaza, oddz. Muz. Techniki (pow. szydłowiecki)
  3. Ciechanów: Muzeum Szlachty Mazowieckiej
  4. Dobre: Społeczne Muzeum im. Konstantego Laszczki (pow. miński)
  5. Gołotczyzna: Muzeum Pozytywizmu (Aleksander Świętochowski) (pow. ciechanowski)
  6. Góra Kalwaria: Prywatne Muzeum Etnograficzne
  7. Grodzisk Maz.: muzeum Warszawskiej Kolei Dojazdowej
  8. Gwizdały: Muzeum Gwizdka (pow. węgrowski)
  9. Iłża: Muzeum Regionalne
  10. Jedlińsk: Muzeum Ziemi Jedlińskiej (pow. radomski)
  11. Kamieńczyk: Muzeum Etnograficzno-Historyczne (pow. wyszkowski)
  12. Karczew: muzeum "Stara Plebania"
  13. Komorów: izba pamięci Marii Dąbrowskiej w Gminnej Bibliotece Publicznej (pow. pruszkowski)
  14. Konstancin-Jeziorna: stara papiernia z XVIII w. (ob. Centrum Handlowe "Stara Papiernia") i Muzeum Papiernictwa ("Nowa Papiernia") (pow. piaseczyński)
  15. Konstancin-Jeziorna Czarnów: Muzeum Opowiadaczy Historii
  16. Kotuń: Muzeum Pożarnictwa przy OSP, oddz. Muz. Regionalnego w Siedlcach
  17. Kozienice: Muzeum Regionalne
  18. Kuligów n. Bugiem: skansen (pow. wołomiński)
  19. Lipce Reymontowskie: Muzeum Regionalne im. Wł. St. Reymonta (pow. skierniewicki)
  20. Łowicz: Muzeum Regionalne i skansen
  21. Maciejowice: Muzeum Tadeusza Kościuszki (pow. garwoliński)
  22. Maurzyce: Muzeum w Łowiczu - Skansen w Maurzycach
  23. Mińsk Mazowiecki: Muzeum 7. Pułku Ułanów Lubelskich
  24. Mława: Muzeum Ziemi Zawkrzeńskiej, Muzeum Juszkiewiczów
  25. Murzynowo: muzeum kultury materialnej i sztuki ludowej (pow. płocki)
  26. Nowa Sucha: Muzeum Architektury Drewnianej Regionu Siedleckiego (pow. węgrowski)
  27. Ostrołęka: Muzeum Okręgowe (gmach dawnej poczty z 1826 r.)
  28. Otrębusy: Muzeum Motoryzacji (pow. pruszkowski)
  29. Otwock: Muzeum Ziemi Otwockiej
  30. Piaseczno: Muzeum Regionalne
  31. Pionki: Skansen Kolei Leśnej
  32. Płock: Muzeum Diecezjalne
  33. Podkowa Leśna-Stawisko: Dom na Stawisku - Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów (pow. pruszkowski)
  34. Prostyń: prywatne Muzeum Sztuki i Tradycji Ludowej (pow. ostrowski)
  35. Pułtusk: Muzeum Regionalne
  36. Radom: Muzeum im. Jacka Malczewskiego (d. kolegium Pijarów)
  37. Radom: Muzeum Sztuki Współczesnej (oddz. Muzeum im. Jacka Malczewskiego, d. kamienica Esterki i Gąski)
  38. Radom: Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej "Elektrownia"
  39. Sadowne: Samorządowe Muzeum Ziemi Sadowieńskiej (pow. węgrowski)
  40. Siedlce: Muzeum Diecezjalne
  41. Siedlce: Muzeum Regionalne
  42. Siennica: Izba Pamiątek w Zespole Szkół (pow. miński)
  43. Sochaczew: Muzeum Kolei Wąskotorowej
  44. Sochocin: Izba Pamiątkowa Guzikarska w Gminnym Ośr. Kultury (pow. płoński)
  45. Sucha: skansen (pow. węgrowski)
  46. Tłuszcz: Społeczne Muzeum Ziemi Tłuszczańskiej (pow. wołomiński)
  47. Tułowice: prywatne muzeum z kolekcją powozów (pow. sochaczewski)
  48. Warka: Muzeum Historii Warki
  49. Wołomin: Muzeum Zofii i Wacława Nałkowskich
  50. Wsola: muzeum Witolda Gombrowicza (pow. radomski)
  51. Wyszków: Muzeum Miejskie
  52. Zuzela: Izba pamięci kardynała Stefana Wyszyńskiego (pow. ostrowski)
  53. Żyrardów: Muzeum Mazowsza Zachodniego i gabinet pisarza Pawła Hulki-Laskowskiego
d) Cmentarze i miejsca martyrologii
  1. Andrzejewo (cm. parafialny): zbiorowa mogiła ponad 400 żołnierzy 18 DP poległych w bitwie pod Andrzejewem i Łętownicą 12-13 września 1939 r. (pow. ostrowski)
  2. Babice: cm. wojskowy z ok. 400 mogiłami żołnierzy polskich poległych we wrześniu 1939 oraz partyzantów i osób cywilnych zamordowanych przez hitlerowców (pow. warszawski zach.)
  3. Bielice (po wsch. stronie drogi 717): cmentarz wojenny żołnierzy rosyjskich z 1915 roku (pow. sochaczewski)
  4. Błonie (cm. rzymsko-katolicki): mogiły 164 żołnierzy polskich poległych we wrześniu 1939 r.
  5. Bolimów i Joachimów: cmentarze wojenne armii rosyjskiej z I wojny światowej i niemieckiej z I i II wojny światowej (pow. skierniewicki)
  6. Brwinów: cmentarz z mogiłami 144 żołnierzy WP poległych we wrześniu 1939 r. oraz groby: rodzinne Lilpopów, Iwaszkiewiczów (w tym Jarosława Iwaszkiewicza), Marylskich, prof. Kazimierza Michałowskiego, Zygmunta Bartkiewicza, Michała Kamińskiego i in. (pow. grodziski)
  7. Budy Zosiny: cmentarz wojenny 132 żołnierzy AK poległych 29.IX.1944 r. (pow. grodziski)
  8. Cecylówka: pomnik upamiętniający 54 mieszkańców zamordowanych 13 września 1939 r. przez żołnierzy Wehrmachtu (pow. kozienicki)
  9. Dębe Wielkie: pomnik - miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich nad korpusem rosyjskim 31 marca 1831 r. (pow. miński)
  10. Garwolin: cmentarz ok. 10.300 żołnierzy radzieckich i ponad 400 polskich poległych w lipcu 1944 r.
  11. Granica: cmentarz wojenny z mogiłami żołnierzy polskich poległych we wrześniu 1939 r. (pow. warszawski zach.)
  12. Grądy: cmentarz ok. 41.600 jeńców radzieckich na terenie b. stalagu 324 (pow. ostrowski)
  13. Guty-Bujno (w lesie ok. 1 km od drogi 18): pomnik w miejscu rozstrzelania 140 ofiar hitlerowskich represji w czerwcu 1943 r. (pow. ostrowski)
  14. Iganie: mogiła i pomnik - miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich nad rosyjskim korpusem 10 kwietnia 1831 r. (pow. siedlecki)
  15. Karczew - kirkut
  16. Kiełpin (cm. rzymsko-katolicki): mogiły ok. 2.500 żołnierzy polskich poległych w bitwie pod Łomiankami i Wólką Węglową w dniach 19-22 września 1939 r. (pow. warszawski zach.)
  17. Kosów Lacki - zbiorowa mogiła 40 żołnierzy polskich poległych w sierpniu 1920 r. (pow. sokołowski)
  18. Laski: cmentarz wojenny 720 żołnierzy polskich poległych we wrześniu 1939 r. oraz partyzantów ze zgrupowania AK "Kampinos" (pow. warszawski zach.)
  19. Lasy Ościsłowskie (pow. ciechanowski): 2 cmentarze z mogiłami ponad 2000 osób rozstrzelanych przez hitlerowców
  20. Lipniak-Majorat: zbiorowa mogiła ok. 400 ofiar hitlerowskich represji rozstrzelanych 2.09.1943 r. (pow. wyszkowski)
  21. Maków Maz.: cmentarz wojenny z 617 mogiłami zbiorowymi i 50 pojedynczymi 15.532 żołnierzy radzieckich poległych w końcu 1944 i na pocz. 1945 r. w rej. Makowa i Przasnysza
  22. Marki - kwatera żołnierska 40 nieznanych żołnierzy polskich poległych w 1920 r. (pow. wołomiński)
  23. Mława (cm. rzymskokatolicki): zbiorowe mogiły żołnierzy poległych w 1920 r. i we wrześniu 1939 r. oraz partyzantów - ofiar masowych egzekucji, pomnik-mauzoleum na Kalkówce (miejsce egzekucji 364 Polaków)
  24. Molendy: pomnik i mogiła poległych partyzantów BCh i AK w bitwie z hitlerowcami 7 kwietnia 1944 r. (pow. kozienicki)
  25. Nadarzyn: cmentarz z mogiłami żołnierzy WP poległych we wrześniu 1939 r. oraz mogiłami ofiar II wojny światowej - osób cywilnych i powstańców (pow. pruszkowski)
  26. Nagoszewo: kolumna z krzyżem na zbiorowej mogile ok. 110 powstańców poległych w bitwie pod Nagoszewem 2-3 czerwca 1863 r. (pow. ostrowski)
  27. Ołtarzew: cmentarz wojenny 996 żołnierzy WP poległych we wrześniu 1939 r. (pow. warszawski zach.)
  28. Ostrołęka: mauzoleum bitwy 1831 r.
  29. Ostrołęka: cmentarz 10.625 żołnierzy radzieckich poległych w latach 1944-45
  30. Ostrów Mazowiecka: cmentarz par. z mogiłami żołnierzy polskich poległych w sierpniu 1920 r. i we wrześniu 1939 r. oraz mogiłą ok. 150 partyzantów AK poległych w bitwie pod Pecynką
  31. Ostrów Mazowiecka-Komorowo: cmentarz ok. 24.000 jeńców radzieckich na terenie b. stalagu 333
  32. Ostrówek: pomnik i cmentarz ok. 10.000 jeńców radzieckich zmarłych i pomordowanych w filii stalagu 333 (pow. węgrowski)
  33. Otwock (cm. parafialny): mogiły 490 żołnierzy WP poległych we wrześniu 1939 r. oraz zbiorowa mogiła 397 ofiar stalinizmu z lat 1944-46
  34. Palmiry: cmentarz i miejsce pamięci ok. 2.500 osób rozstrzelanych przez hitlerowców (pow. warszawski zach.)
  35. Pecynka: pomnik i 2 zbiorowe mogiły 60 partyzantów poległych w bitwie oraz 14 jeńców rozstrzelanych przez hitlerowców 31 sierpnia 1944 r. (pow. ostrowski)
  36. Pęcice: zbiorowa mogiła żołnierzy AK poległych i zamordowanych przez hitlerowców 2 sierpnia 1944 r. (pow. pruszkowski)
  37. Pilaszków: cmentarz wojenny 240 żołnierzy WP poległych we wrześniu 1939 r. (pow. warszawski zach.)
  38. Płock: cmentarz z mogiłami poległych w I wojnie światowej, w sierpniu 1920 oraz we wrześniu 1939.
  39. Podnieśno: pomnik i cmentarz ze zbiorowymi mogiłami ok. 25.000 żołnierzy radzieckich zmarłych z głodu i zamordowanych przez hitlerowców w II poł. 1941 roku (pow. siedlecki)
  40. Pomiechówek: fort, hitlerowskie więzienie karno-śledcze (pomordowanych ok. 10.000 osób); cm. rzymsko-katolicki - kwatery żołnierzy WP poległych w sierpniu 1920 r. i wrześniu 1939 r. oraz ofiar obozu w Pomiechówku (pow. nowodworski)
  41. Pułtusk-Kleszewo: cmentarz ok. 17.000 żołnierzy radzieckich poległych w latach 1944-45
  42. Pułtusk-Popławy: mogiła ok. 200 ofiar terroru hitlerowskiego
  43. Radom-Firlej: cmentarz komunalny z mauzoleum ku czci ofiar terroru hitlerowskiego
  44. Radzymin: cmentarz ok. 900 poległych żołnierzy WP w Bitwie Warszawskiej (pow. wołomiński)
  45. Raszyn: pole bitwy (19 kwietnia 1809) - głaz-pomnik i mogiła zbiorowa (pow. pruszkowski)
  46. Siedlce: cmentarz wojenny z grobami z I wojny, lat 1920-21 oraz II wojny światowej
  47. Skłoby: cmentarz 273 mieszkańców wsi zamordowanych przez hitlerowców podczas pacyfikacji przeprowadzonej 11.04.1940 r. (pow. szydłowiecki)
  48. Sochaczew (Trojanów): cm. wojenny z mogiłami ok. 3.700 żołnierzy polskich poległych w bitwie nad Bzurą we wrześniu 1939 r.
  49. Sochaczew: cmentarz żydowski
  50. Soczewka: cmentarz z kwaterą 129 mogił żołnierzy poległych we wrześniu 1939 r. (pow. płocki)
  51. Sosna-Kozółki: pomnik i cmentarz ze zbiorowymi mogiłami żołnierzy radzieckich zmarłych z głodu i zamordowanych przez hitlerowców w obozie jenieckim (stalag 366) od X.1941 r. do XII. 1942 r. (pow. siedlecki)
  52. Śladów: miejsce rozstrzelania przez hitlerowców 252 jeńców-żołnierzy WP i 106 zakładników cywilnych we wrześniu 1939 r. (pow. sochaczewski)
  53. Uniszki Zawadzkie k. Mławy: pomnik i mauzoleum bitwy obronnej 1939 r.
  54. Węgrów: głaz i krzyż na mogile poległych powstańców upamiętniający bitwę pod Węgrowem 3.11.1863 r.
  55. Wiersze: cmentarz partyzancki 54 żołnierzy AK (pow. warszawski zach.)
  56. Wyszków: zbiorowa mogiła żołnierzy polskich poległych w wojnie 1920 r. oraz zbiorowa mogiła 200 żołnierzy rosyjskich poległych w czasie I wojny światowej na cm. rzymskokatolickim
  57. Zaborów Leśny: mogiła powstańców w miejscu bitwy w powstaniu styczniowym 1863 r. (pow. warszawski zach.)
  58. Zamostki Wólczyńskie: pomnik upamiętniający poległych 2 oficerów i 20 żołnierzy polskich w wojnie 1920 r. (pow. wołomiński)
  59. Żelazna: mogiła ok. 100 powstańców poległych 25.VIII.1863 r. w walce z oddziałami rosyjskimi (pow. garwoliński)
  60. Żytkowice: mauzoleum legionistów I Brygady poległych w bitwie pod Laskami i Anielinem 22-26.X.1914 r. (pow. kozienicki)
e) Obiekty przyrodnicze
  1. Bolimowski PK
  2. Brudzeński PK
  3. Chojnowski PK
  4. Długosiodło: najgrubszy na Mazowszu (obw. ok. 670 cm) dąb szypułkowy,,Jan" pomnik przyrody (pow. wyszkowski)
  5. Gostynińsko-Gąbiński Obszar Chronionego Krajobrazu
  6. Gostynińsko-Włocławski PK
  7. Głaz "Mazur" w Piasecznie
  8. Góra Altana, 408 m n.p.m., najwyższa kulminacja Garbu Gielniowskiego, najwyższe wzniesienie na Mazowszu (pow. szydłowiecki)
  9. Jaktorów: głaz narzutowy - pomnik ostatniego tura upolowanego w 1627 r. (pow. grodziski)
  10. Kozienicki PK
  11. Lasy Garwolińskie
  12. Lasy Łochowskie (ścieżki przyrodnicze oraz sala edukacyjna w siedzibie Nadleśnictwa w Łochowie (pow. węgrowski)
  13. Lasy Mieńskie
  14. Lasy Młochowskie
  15. Lasy Przysuskie
  16. Łąck - jez. Łąckie Wielkie i Górskie, rezerwat przyrody, ścieżka dydaktyczna (pow. płocki)
  17. Łukowski Obszar Chronionego Krajobrazu
  18. Mazowiecki PK
  19. Miński Obszar Chronionego Krajobrazu
  20. Nadbużański PK
  21. Nadwiślański Obszar Chronionego Krajobrazu
  22. Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Jeziorki
  23. Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Pilicy i Drzewiczki
  24. Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Przysowy
  25. Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Skrwy Lewej
  26. Obszar Chronionego Krajobrazu Iłża - Makowiec
  27. Park Krajobrazowy Dolnej Pilicy (projektowany)
  28. Park Krajobrazowy "Podlaski Przełom Bugu"
  29. Płock: Miejski Ogród Zoologiczny
  30. Przełom Wkry między Goławicami Pierwszymi i Pomiechowem
  31. Puszcza Kurpiowska
  32. Puszcza Słupecka
  33. Puszcza Stromiecka
  34. Siedlecko-Węgrowski Obszar Chronionego Krajobrazu

Uwaga: w przypadku parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu, puszcz i kompleksów leśnych należy zwiedzić istniejące izby dydaktyczno-muzealne, przynajmniej jedną ze ścieżek przyrodniczych i co najmniej jeden rezerwat przyrody.

f) Zabytkowe zespoły miejskie
  1. Błonie: kościół par. fund. przez Konrada Mazowieckiego (ok. 1288), przebud. w XV i XVII w., ratusz klasycystyczny (1842-43) proj. H. Marconi, dwór "Poniatówka" (Dom Kultury), mogiły 164 żołnierzy polskich poległych we wrześniu 1939 r. na cmentarzu par. rzymsko-katolickim, cmentarz żydowski
  2. Ciechanów: ruiny zamku książąt mazowieckich z I poł. XV w., kościół późnogotycki (poaugustiański), kościół farny późnogotycki, grodzisko wczesnośredniowieczne, Muzeum Szlachty Mazowieckiej.
  3. Czerwińsk: bazylika romańska z I poł. XII w., klasztor z 1328 r. (wielokrotnie przebudowywany), dzwonnica z 1497 r., cmentarz z dzwonnicą z 1839 r., mogiłami żołnierzy polskich poległych w 1939 r. i zbiorową mogiłą 85 osób zamordowanych przez hitlerowców 16.01.1945 r. w Płońsku, liczne domy drewniane z XIX i pocz. XX w. (pow. płoński)
  4. Działdowo: zamek krzyżacki z pocz. XIV w. (częściowo rozebrany), kościół par. pierwotnie gotycki przebudowywany, ratusz z k. XVIII w., cmentarz w Komornikach k. Działdowa z pomnikiem i 11 mogiłami zbiorowymi ok. 15.000 osób rozstrzelanych w latach 1939-42.
  5. Gostynin: dawny zamek z XIV-XV w. niszczony i przebudowywany (obecnie kościół), ratusz z 1824 r., dawny zajazd z 1824 r., hale targowe z lat 1820-30.
  6. Góra Kalwaria: zespół kalwaryjski, 2 synagogi, dom modlitwy (Bejt hamidrasz), ratusz, pałac biskupi, cmentarze: katolicki, żydowski, ewangelicki, prywatne muzeum etnograficzne.
  7. Grodzisk Mazowiecki: kościół par. z XVII-XVIII w., dworek z XVIII w., dawny bud. dworca kolei warszawsko-wiedeńskiej, muzeum WKD, cmentarze katolicki i żydowski
  8. Grójec: kościół par., ratusz klasycystyczny, szpital klasycystyczny, dawne hale targowe klasycystyczne, cmentarze katolicki i żydowski
  9. Iłża - ruiny zamku biskupów krakowskich z XIV w., kościół gotycki (odbudowany w 1922 r. po zniszczeniach podczas I wojny światowej), szpital z poł. XVIII w., Muzeum Regionalne
  10. Karczew: kościół par. późnobarokowy z renesansową kaplicą i nagrobkiem, dzwonnica z przeł. XVIII-XIX w., muzeum Stara Plebania", cmentarz par. (zał. 1812) z cennymi nagrobkami i mogiłami żołnierskimi, cmentarz żydowski (zał. w XVIII w.)
  11. Kozienice: kolumna z XVI w. upamiętniająca miejsce urodzenia króla Zygmunta I Starego, kościół z lat 1868-68 z elementami wyposażenia barokowego, Muzeum Regionalne, pozostałości dawnego zespołu pałacowo-parkowego, zabytkowe cmentarze
  12. Łowicz: katedra renesansowo-barokowa, kościół popijarski barokowy z lat 1672-80, oddział Muzeum Narodowego i skansen, kościół par. Św. Ducha gotycki, kościół św. Leonarda barokowy, barokowy zespół kurii wikariuszy, dziekanii i bramy prymasowskiej, ratusz klasycystyczny z lat 1825-28, budynek poczty klasycystyczny
  13. Maków Mazowiecki: kościół par. z ok. 1490 r. (rozbudowywany, dewastowany), dawny żydowski dom modlitwy (Bejt hamidrasz) i dom kachalny (II poł. XIX w.), stary cmentarz z nagrobkami z XIX w., cmentarz wojenny z 617 mogiłami zbiorowymi i 50 pojedynczymi 15.532 żołnierzy radzieckich poległych w końcu 1944 i na pocz. 1945 r. w rej. Makowa i Przasnysza.
  14. Milanówek: zabudowa willowa, prywatne muzeum (willa "Waleria"), cmentarz parafialny, drzewa-pomniki przyrody
  15. Mińsk Mazowiecki: pałac z XVII w. rozbudowany w XIX w. w stylu klasycystycznym, klasycystyczny zajazd pocztowy z I poł. XIX w., klasycystyczny budynek d. starostwa z poł. XIX w., kościół par. z XVI w. przebudowany w XVII i na pocz. XX w., dworek Andriollego z I poł. XIX w.
  16. Mława: kościół farny Św. Trójcy z XV w. przebudowany w XIX w., kościół par. neobarokowy (z el. wypos. barokowego), ratusz z 1789 r. przebudowany po zniszczeniach II wojny, drewniany spichlerz "Lelewelówka" z XVIII w., Muzeum Ziemi Zawkrzeńskiej, Muzeum Juszkiewiczów, cmentarz rzymskokatolicki (zbiorowe mogiły żołnierzy poległych w 1920 i we wrześniu 1939 r. oraz partyzantów - ofiar masowych egzekucji), pomnik-mauzoleum na Kalkówce (miejsce egzekucji 364 Polaków).
  17. Mogielnica: drewniany kościółek cmentarny z XVII w., neogotycki kościół par. z k. XIX w., klasycystyczny ratusz (1823-27), ogród rzeźbiarski Strynkiewiczów
  18. Myszyniec: kościół par. Św. Trójcy z pocz. XX w., późnogotycka dzwonnica z pocz. XVIII w., izba regionalna w Gminnym Ośr. Kultury, cmentarz z grobami żołnierzy polskich poległych w 1939 r.
  19. Nowe Miasto nad Pilicą: barokowy kościół i klasztor kapucynów z II poł. XVIII w., późnobarokowy pałac z XVIII w., muzeum regionalne.
  20. Nowy Dwór Mazowiecki: kościół par. św. Michała Archanioła z 1792 r., kościół ewangelicki neogotycki z I poł. XIX w., forty Przedmościa Nowodworskiego, cm. rzymskokatolicki z mogiłami żołnierzy poległych we wrześniu 1939 r., cm. żydowski
  21. Ostrołęka: kościół i klasztor pobernardyński barokowy z lat 1666-96, kościół farny z XV w. kilkakrotnie przebudowywany, Muzeum Okręgowe (gmach dawnej poczty z 1826 r.), mauzoleum bitwy 1831 r., cmentarz 10625 żołnierzy radzieckich.
  22. Ostrów Mazowiecka: kościół par. neogotycki z lat 1885-93, ratusz z 1927 r. neobarokowy, cm. rzymskokatolicki z drewnianą kaplicą z 1830 oraz mogiłami żołnierzy polskich poległych w sierpniu 1920 r. i we wrześniu 1939 r. oraz ok. 150 partyzantów poległych w bitwie podPecynką.
  23. Otwock: ratusz, budynek d. kasyna, bud. dworca kolejowego i dworca kolei wąskotorowej, zespół zabudowy willowej (świdermajer") i sanatoryjnej (w tym bud. pierwszego sanatorium, ok. 1890 r.), pensjonat Abrahama Górewicza, Muzeum Ziemi Otwockiej, cmentarz parafialny i żydowski
  24. Piaseczno: kościół gotycko-renesansowy, drewniana dzwonnica z I poł. XIX w., ratusz klasycystyczny, dwór ks. Józefa Poniatowskiego, dawna mykwa, cmentarze katolicki i żydowski, Muzeum Regionalne.
  25. Płock: kościół katedralny z XII w. wielokrotnie przebudowywany, kościół i klasztor podominikański z 1579 r. wielokrotnie przebudowywany, kościół farny św. Bartłomieja z 1356 r. kilkakrotnie przebudowywany, zespół katedralno-klasztorny Kościoła Starokatolickiego Mariawitów, dom "Pod Trąbami" z XV w. kilkakrotnie przebudowywany, zamek książąt mazowieckich, Muzeum Mazowieckie, Muzeum Diecezjalne, dawna kolegiata św. Michała ("Małachowianka"), budynek kanoników katedralnych z 1445 (Pl. Narutowicza 8) - ob. siedziba Tow. Nauk.Płockiego, baszta obronna z poł. XIV w., ratusz z 1824-27, stary cmentarz przy Al. Kobylińskiego.
  26. Podkowa Leśna: zabudowa willowa (Dom na Stawisku, Pałacyk Klubu Sportowego, Pałacyk Myśliwski, wille Aida", "Zarybie", "Krychów", "Szklany dom", "Dom ze skrzydlatą Nike", "Jedlina", domy przy ul. Modrzewiowej 32 i ul. Wrzosowej 7), aleja lipowa-pomnik przyrody, rezerwaty przyrody
  27. Przasnysz: kościół klasztorny pasjonistów późnogotycki z k. XVI -pocz. XVII w., kościół par. z Il poł. XV w. kilkakrotnie przebudowywany,ratusz klasycystyczny z końca XVIII w.
  28. Przysucha: kościół klasycystyczny z lat 1780-86, dawna synagoga i lamus z XVIII w., dworek Dembińskich z II poł. XIX w., dom Oskara Kolberga, dawny lamus - izba pamięci
  29. Pułtusk: zamek biskupów płockich z I poł. XIV w. wielokrotnie przebudowywany, kolegiata gotycko-renesansowa z I poł. XV w. przebudowana w XVI w., kościół pobenedyktyński (ob. z XVIII w.), kościół fil. Św. Krzyża z przeł. XVI/XVII w. przebudowany w XVIII w. barokowo-klasycystyczny, zespół kościelno-klasztorny Franciszkanów-Reformatów z poł. XVII w. przebudowany w I poł. XVIII w. barokowy, kaplica zamkowa św. Marii Magdaleny z XVI w. przebudowywana, d. ratusz - Muzeum Regionaine, pozostałości XVI-wiecznych murów miejskich z basztą, cm. rzymskokatolicki z grobami poległych powstańców 1863 r., żołnierzy poległych w 1920 r. i we wrześniu 1939 r.
  30. Radom: kościół i klasztor Bernardynów z końca XV- pocz. XVI w., gotycki z elementami renesansu i baroku, d. kościół farny św. Wacława z XIII w., przebudowany w stylu gotyckim, kościół par. św. Jana Chrzciciela z lat 1360-70 przebudowany w st. neogotyckim, kościół św. Trójcy pobenedyktyński z XVII w., zespół d. kolegium Pijarów z XVIII w. przebudowane w XIX w., stary rynek z ratuszem z poł. XIX w. i licznymi zabytkowymi kamienicami, grodzisko na Piotrówce, pozostałości średniowiecznych murów obronnych i zamku.
  31. Rawa Mazowiecka: fragmenty zamku książąt mazowieckich z XIV w., zespół kościelno-klasztorny z XVII-XVIII w., kościół i klasztor poaugustiański późnobarokowy z k. XVIII w., klasycystyczny ratusz z 1822, Muzeum Ziemi Rawskiej.
  32. Serock: kościół późnogotycki p.w. Zwiastowania NMP z XVI w. przebudowywany, grodzisko wczesnośredniowieczne, cm. rzymskokatolicki z mogiłami żołnierzy polskich poległych we wrześniu 1939 r. oraz ofiar zbiorowej egzekucji dokonanej przez hitlerowców 28 lutego 1941 r.
  33. Siedlce: ratusz barokowy, kościół parafialny barokowo-klasycystyczny, pałac Ogińskich (ob. Akademia Podlaska), kaplica Ogińskich z 1784 r., dawny szpital z I poł. XIX w., dawny zajazd z I poł. XIX w., Muzeum Diecezjalne, Muzeum Regionalne
  34. Sierpc: kościół farny z przełomu XV/XVI w. przebudowywany gotycko-barokowy, kościół i klasztor Benedyktynek z przełomu XV/XVI w., kościół filialny Św. Ducha z lat 1518-29, ratusz klasycystyczny z I poł. XIX w., skansen - Muzeum Wsi Mazowieckiej.
  35. Skierniewice: rynek i ratusz, klasycystyczny kościół parafialny, barokowy kościół cmentarny, klasycystyczny pałac z parkiem krajobrazowym
  36. Sochaczew: ratusz - siedziba Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą, ruiny zamku książąt mazowieckich z przeł. XIV-XV w., cmentarz żydowski, Muzeum Kolei Wąskotorowej, cm. wojenny z mogiłami ok. 3700 żołnierzy poległych w bitwie nad Bzurą we wrześniu 1939 r. (Trojanów).
  37. Szydłowiec: zamek gotycko-renesansowy z Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych, późnogotycki kościół z lat 1493-1509, późnorenesansowy ratusz z lat 1602-26
  38. Warka: rynek z ratuszem (ok. 1821), kościół farny (z XVII w., wielokrotnie przebudowywany), kościół i klasztor franciszkanów (k. XVII w.), dwór Pułaskich (XVIII w.) - Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego, Muzeum Historii Warki, cmentarz (groby Piotra Wysockiego, Józefa Janczarskiego i in.)
  39. Węgrów: kościół farny gotycko-barokowy, budynek d. klasztoru i kolegium księży bartoszków (pocz. XVIII w.), kościół i klasztor poreformacki barokowy, barokowy "Dom Gdański" (pocz. XVIII w.), zbór drewniany (1679) i nagrobki z XVIII w. na cmentarzu ewangelickim
  40. Wyszków: kościół klasycystyczny (k. XVIII w.), pozostałości zespołu pałacowego biskupów płockich (neogotycka brama z kordegardą i park z XIX w.), browar z k. XIX w., obelisk z herbami Wazów (XVII w.), muzeum miejskie
  41. Wyśmierzyce: małomiasteczkowy zabytkowy układ urbanistyczny, kwadratowy rynek, kościół p.w. Zwiastowania i Wniebowzięcia NMP (najmniejsze miasto w Polsce)
  42. Zakroczym: kościół gotycko-renesansowy z XVI-XVII w., kościół i klasztor kapucynów barokowy z poł. XVIII w., grodzisko wczesnośredniowieczne, fort nr 1 twierdzy modlińskiej, cmentarz z mogiłami ok. 600 żołnierzy polskich poległych w 1939 oraz groby pomordowanych przez hitlerowców w 1944
  43. Zwoleń: kościół z 1564-95 (rozbudowany w 1922-35) z kaplicą Kochanowskich i grobowcem Jana Kochanowskiego, "mur straceń" - miejsce martyrologii w latach okupacji hitlerowskiej
  44. Żelechów: ratusz z sukiennicami z przeł. XVIII/XIX w., drewniane domy z podcieniami z poł. XIX w., kościół par. z przeł. XVIII/XIX w. (przebudowany w k. XIX w.), klasycystyczny pałac z I poł. XIX w. z oficyną i parkiem, jednonawowy kościół filialny barokowy z poł. XVIII w.
  45. Żyrardów: zabytkowa XIX-wieczna osada fabryczna, domy drewniane z XIX w., Muzeum Mazowsza Zachodniego i gabinet pisarza Pawła Hulki-Laskowskiego, kościół par. neogotycki (1900-1903, arch. J.P. Dziekoński).
g) Inne
  1. Błonie: grodzisko wczesnośredniowieczne (pow. warszawski zach.)
  2. Ciechanów: grodzisko wczesnośredniowieczne
  3. Ciechanów: stary cmentarz
  4. Gąbin: ratusz klasycystyczny z 1826 r. proj. J. Kubickiego
  5. Gostynin: dawne hale targowe klasycystyczne
  6. Grodzisk: grodzisko wczesnośredniowieczne (pow. węgrowski)
  7. Grodzisk Maz.: budynek dworca kolei warszawsko-wiedeńskiej z poł. XIX w.
  8. Grójec: dawne hale targowe klasycystyczne z ok. poł. XIX w.
  9. Grudusk: grodzisko wczesnośredniowieczne (pow. ciechanowski)
  10. Grzebsk: grodzisko wczesnośredniowieczne (pow. mławski)
  11. Kołbiel i okoliczne wsie (Chrosna, Głupianka, Radachówka, Sępochów, Sufczyn, Władzin): obszar obyczajów i sztuki ludowej (budownictwo drewniane, tkactwo, wycinankarstwo)
  12. Kozienice: kolumna z XVI w. upamiętniająca miejsce urodzenia króla Zygmunta I Starego
  13. Liw: turniej rycerski (pow. węgrowski)
  14. Łąck: stadnina ogierów (pow. płocki)
  15. Lyse: ośrodek sztuki ludowej i tradycyjnych zwyczajów kurpiowskich, m.in. konkurs palm (pow. ostrołęcki)17. Maków Mazowiecki: zabytki kultury żydowskiej (synagoga, mykwa, dom kahalny)
  16. Mławska Kolej Wąskotorowa,
  17. Mniszew: skansen bojowy (pow. kozienicki),
  18. Obryte: szereg tradycyjnych chalup drewnianych z XIX-XX w. (pow. pułtuski)
  19. Ossów: rekonstrukcja bitwy polsko-bolszewickiej 13-14 sierpnia 1920 (pow. wołomiński)
  20. Otwock: obiekty architektury drewnianej tzw. "świdermajer",
  21. Paprotnia: dawny klasycystyczny zajazd, kuźnia i wozownia z XVIII w. (pow. sochaczewski)
  22. Piaseczno: Piaseczyńska Kolej Wąskotorowa
  23. Płock: dawna kolegiata św. Michała (obecnie LO .Malachowianka")
  24. Płock ratusz z 1824-27 r.
  25. Pultusk: rekonstrukcja bitwy pod Pultuskiem (16 maja 1807 r.)
  26. Radom: dawna drukarnia i litografia Trzebińskich z pocz. XIX w.
  27. Radom: bud. dawnej Komisji woj. sandomierskiego, klasycystyczny, z I połowy XIX w.
  28. Raszyn: dawny zajazd pocztowy z k. XVIII w. (pow. pruszkowski)
  29. Rudka: zespol Sanatorium Przeciwgruźliczego (pow. miński)
  30. Sledice: ratusz barokowy (odbudowany po pożarze w 1784 r.)
  31. Sochaczew: rekonstrukcja bitwy nad Bzurą we wrześniu 1939 r.
  32. Stanisławów: dawny zajazd klasycystyczny z 1813-1816 r. (pow. miński)
  33. Szydłowiec: późnorenesansowy ratusz z lat 1602-26
  34. Warka: browar
  35. Warka: ratusz klasycystyczny z pocz. XIX w.
  36. Wilga: miejsce przeprawy z 1944 r. (pow. garwoliński),
  37. Wyszków: obelisk z herbami Wazów z XVII w.
  38. Zawodne: zabytkowy mlyn wodny na Jeziorce
  39. Złaków Kościelny, Zlaków Borowy: ośrodki kultury łowickiej (pow. łowicki)
  40. Żyrardów: zabytkowa XIX-wieczna osada fabryczna.

Wykaz zgodnie z regulaminem po zmianach z Uchwały Zarządu PTTK Mazowsze nr 04/XV/09 z dnia 05.11.2009.