Śladami Bohaterów Polskich Powstań Narodowych PTTK Oddział Wolski

Aktywna S: 4
Regiony:  Polska
Kategorie:  Wojny, bitwy i powstania
Strona odznaki
Zasugeruj zmiany

Regulamin

Źródło

I. Postanowienia wstępne

  1. Odznaka Krajoznawcza PTTK „Śladami Bohaterów Polskich Powstań Narodowych” (zwana dalej odznaką) została ustanowiona z okazji przypadającej w 2009 roku 90. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości po 123. latach niewoli i jest nadawana przez Oddział Wolski PTTK im. gen. Józefa Sowińskiego w Warszawie.
  2. Celem odznaki jest przybliżenie wiedzy o polskich powstaniach narodowych oraz popularyzacja miejsc i obiektów związanych z życiem i działalnością bohaterskich uczestników tych wydarzeń.
  3. Ustanawia się cztery stopnie odznaki, które można uzyskać jedynie w podanej kolejności:
    • Popularna,
    • Brązowa,
    • Srebrna,
    • Złota.
  4. Wygląd, wymiary oraz materiał, z jakiego jest wykonana odznaka określa Oddział Wolski PTTK im. gen. Józefa Sowińskiego w Warszawie.
  5. Ogniwa organizacyjne PTTK, działacze i członkowie PTTK powinni czuwać nad rzetelnością zdobywania odznaki i jej odpowiednią rangą.

II. Warunki zdobywania odznaki

  1. Odznakę może zdobyć każdy kto ukończył 7 lat i spełni warunki określone niniejszym Regulaminem, również nie będąc członkiem PTTK.
  2. Osoby niepełnoletnie mogą zdobywać odznakę tylko pod opieką osób dorosłych.
  3. Czas zdobywania poszczególnych stopni odznaki nie jest ograniczony.
  4. Wyższe stopnie odznaki można zdobywać bezpośrednio po spełnieniu wymagań na stopień niższy odznaki.
  5. Obiekty zwiedzone ponad normę, ustaloną dla danego stopnia odznaki, będą zaliczane na poczet odznaki wyższego stopnia.
  6. Dopuszcza się zaliczenie na poczet odznaki udokumentowanych obiektów zwiedzonych przez turystę przed ustanowieniem odznaki i wejściem w życie Regulaminu, w liczbie do 50% na każdy stopień odznaki.
  7. Dokumentacja, o której mowa w pkt. 6. powinna być sporządzona zgodnie z zasadami zawartymi w rozdz. IV. Honorowane będą wszystkie potwierdzenia uzyskane przez turystę w toku zdobywania innych odznak, np. w formie kserokopii odpowiednich stron w książeczkach-kronikach tych odznak.

III. Warunki szczegółowe

  1. Odznakę zdobywa się odwiedzając miejsca związane z polskimi powstaniami narodowymi i ich bohaterami, uczestnicząc w indywidualnych i rodzinnych wędrówkach oraz zbiorowych imprezach turystyczno-krajoznawczych.
  2. Odznakę można zdobywać podczas dowolnych wycieczek, np. krajoznawczych lub autokarowych oraz uprawiając dowolną dyscyplinę turystyki kwalifikowanej.
  3. Podstawą przyznania odznaki jest zwiedzenie ustalonej dla danego stopnia odznaki liczby miejscowości i miejsc wymienionych w kanonie krajoznawczym stanowiącym załącznik do niniejszego Regulaminu oraz zdobycie wymaganej liczby punktów za poznanie obiektów w tych miejscach. Kolejność i dobór zwiedzanych miejsc i obiektów jest dowolna.
    Stopień odznaki Liczba punktów
    Popularna 100
    Brązowa 150
    Srebrna 200
    Złota 300
  4. Zaliczane będą również miejscowości i obiekty nieujęte w załączniku do Regulaminu, pod warunkiem udokumentowania ich związku z dowolnym polskim powstaniem narodowym wymienionym w niniejszym Regulaminie.
  5. Zasady punktacji:
    • Bar (zawiązanie konfederacji w 1768 r.), Kraków (odczytanie aktu powstania i przysięga Tadeusza Kościuszki w 1794 r.), Poznań (wydanie odezwy do narodu w 1806 r., wybuch powstania wielkopolskiego w 1918 r., wybuch strajku generalnego w 1956 r.), Warszawa (wybuch powstania listopadowego w 1830 r., manifest Komitetu Centralnego Narodowego ogłaszający wybuch powstania styczniowego w 1863 r., wybuch powstania w 1944 r.), Katowice (siedziba dowództwa II powstania śląskiego w 1920 r. i dyktatora Wojciecha Korfantego w 1921 r.) – po 20 pkt.
    • miejscowości i tereny bitew poza granicami Polski związane z polskimi powstaniami narodowymi, wymienione w załączniku do Regulaminu – 15 pkt.
    • miejscowości i tereny bitew w Polsce związane z polskimi powstaniami narodowymi, wymienione w załączniku do Regulaminu – 10 pkt.
    • Muzeum Powstania Warszawskiego w Warszawie, Muzeum Czynu Powstańczego w Górze Świętej Anny i Panorama Racławicka we Wrocławiu – po 8 pkt.
    • muzea poświęcone powstaniom narodowym i ich bohaterom – 6 pkt.
    • pomniki upamiętniające polskie powstania narodowe oraz pomniki i popiersia uczestników tych powstań – 5 pkt.
    • wystawy stałe i ekspozycje muzealne tematycznie nawiązujące do powstań narodowych w innych muzeach – 4 pkt.
    • miejsca i obiekty związane z polskimi powstaniami narodowymi oraz życiem i działalnością uczestników tych powstań (upamiętnione tablicą, lub udokumentowane w inny sposób) – 3 pkt.
    • obiekty im. bohaterów polskich powstań narodowych (szkoły, instytucje, itp.) oraz tablice i obeliski upamiętniające ich życie i działalność poza tymi obiektami – 2 pkt.
    • ulice, place, osiedla, parki, itp. poświęcone polskim powstaniom narodowym oraz bohaterom tych powstań – 1 pkt.
  6. Obiekty zaliczone na jeden stopień odznaki nie będą zaliczane na wyższe stopnie odznaki. Nie wyklucza to jednak możliwości zaliczenia obiektów, których turysta wcześniej nie zwiedzał w miejscowościach zaliczonych na niższe stopnie odznaki. Można natomiast wielokrotnie zaliczać daną miejscowość przy zdobywaniu kolejnych stopni odznaki, jeżeli związana jest ona z więcej niż jednym polskim powstaniem narodowym.
  7. Jedną miejscowość lub obiekt można zaliczyć tylko raz w toku zdobywania danego stopnia odznaki. Turysta zdobywający odznakę sam określa, któremu z polskich powstań narodowych poświęcony jest zapis (np. zwiedzając Kraków zalicza go jako miejscowość związaną z konfederacją barską, a przy powtórnym zwiedzaniu stolicy Małopolski zalicza ją jako miejscowość związaną z insurekcją kościuszkowską, ale na inny stopień odznaki). Miejscowość lub obiekt można zaliczyć ponownie przy zdobywaniu kolejnych stopni odznaki, ale przy dokonywaniu wpisu należy zaznaczyć, że miejscowość dotyczy innego polskiego powstania narodowego.
  8. O przyznanie odznaki w stopniu popularnym może ubiegać się turysta, który udokumentuje posiadanie jednej z odznak:
    • OTK „Szlakami Insurekcji Kościuszkowskiej”,
    • OK „Szlakami Powstania Wielkopolskiego” w stopniu popularnym lub brązowym (Oddział PTTK im. Cyryla Ratajskiego w Luboniu),
    • KO PTTK „100-lecia Powstania Wielkopolskiego” (Wielkopolska Korporacja Oddziałów PTTK w Poznaniu),
    • OK PTTK „Powstanie Listopadowe 1830-31” w stopniu brązowym (Oddział PTTK Warszawa Praga Południe im. Zygmunta Glogera),
    • OK PTTK „Śladami gen. Józefa Sowińskiego” (Oddział Wolski PTTK im. gen. Józefa Sowińskiego w Warszawie),
    • OTK „Śladami gen. Józefa Bema” w stopniu popularnym lub brązowym (Oddział Wojskowy PTTK im. gen. Józefa Bema w Krakowie),
    • OK PTTK „Szlakiem Powstania Styczniowego na Ziemiach Polskich” w stopniu popularnym (Oddział Wojskowy PTTK w Chełmie),
    • OK PTTK „Poznaj Dowódców Powstania Styczniowego” w stopniu brązowym (Oddział Wojskowy PTTK w Chełmie),
    • ROK PTTK „Szlakiem Powstania Styczniowego na Lubelszczyźnie” w stopniu brązowym (Oddział Wojskowy PTTK w Chełmie),
    • OK „Na Powstańczym Szlaku – Zagłębie Dąbrowskie 1863” (Regionalne Stowarzyszenie Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego i Oddział PTTK im. Aleksandra Janowskiego w Sosnowcu),
    • OTK „Szlakami Powstań Śląskich” w stopniu srebrnym (Oddział PTTK im. Stefana Lachowicza w Bytomiu),
    • OTK „100-lecie Powstań Śląskich” w stopniu I, II lub III (Turystyczny Klub Kolarski PTTK im. Władysława Huzy w Gliwicach Oddział PTTK Ziemi Gliwickiej),
    • OK „Śladami Wojciecha Korfantego” (Oddział PTTK Siemianowice Śląskie),
    • ROK PTTK „Szlakiem Powstania Zamojskiego” w stopniu brązowym (Oddział Wojskowy PTTK w Chełmie),
    • OK „Śladami Powstania Warszawskiego” w stopniu „Mały Powstaniec” lub popularnym (Oddział Międzyuczelniany PTTK w Warszawie),
    • OTK Żołnierzy AK Powstańcze Oddziały Specjalne „Jerzyki” w stopniu I (Oddział „Żoliborski” PTTK w Warszawie).
  9. Punkty uzyskane podczas zdobywania odznaki mogą być jednocześnie zaliczone na inne odznaki krajoznawcze i odznaki turystyki kwalifikowanej pod warunkiem spełnienia wymagań zawartych w regulaminach tych odznak.

IV. Zasady potwierdzania zadań

  1. Podstawą do ubiegania się o przyznanie odznaki jest książeczka-kronika, wykonana samodzielnie przez zdobywającego odznakę w dowolnej formie.
  2. Dopuszcza się elektroniczną wersję książeczki-kroniki zapisaną na dowolnym nośniku pamięci masowej, np. na płycie CD-R, DVD-R, BD-R, lub w pamięci USB (pendrivie), a także udostępnienie dokumentacji zdobywanej odznaki w inny sposób np. przesłanie e-mailem, lub wskazanie linku do odpowiedniego pliku na dysku zewnętrznym.
  3. W książeczce-kronice należy sporządzić wykaz odbytych wypraw, który powinien zawierać datę wycieczki, miejscowość i nazwę zwiedzanego obiektu, potwierdzenia terenowe lub członków kadry programowej PTTK (przodownicy, przewodnicy, instruktorzy wg posiadanych uprawnień, organizatorzy turystyki – tylko jeżeli byli obecni na danej wycieczce) oraz instruktorów harcerskich, nauczycieli i kierowników wycieczek. Honorowane będą również odciski pieczęci ze zwiedzanych obiektów i bilety wstępu.
  4. Potwierdzenia, o których mowa w pkt. 3. mogą być zastąpione opisem obiektu, samodzielnie wykonaną fotografią, lub fotografią turysty na tle zwiedzanego obiektu.
  5. Z obowiązku uzyskania potwierdzeń zwolnieni są wszyscy członkowie kadry programowej PTTK: przewodnicy, przodownicy i instruktorzy oraz organizatorzy turystyki (należy podać rodzaj uprawnień i nr legitymacji).
  6. Z zapisów w książeczce-kronice musi jednoznacznie wynikać, że ubiegający się o odznakę osobiście oglądał i poznał obiekty wymagane regulaminowo.

V. Weryfikacja i przyznanie odznaki

  1. W celu weryfikacji i przyznania odznaki, książeczkę-kronikę należy przesłać na adres korespondencyjny: Roman Henryk Orlicz, ul. Monte Cassino 3 m. 19, 01-121 Warszawa – załączając zaadresowaną kopertę zwrotną na list polecony (bez znaczków) oraz wymaganą opłatę za przesyłkę i odznakę lub potwierdzenie dokonanej wpłaty.
  2. Osoba zdobywająca odznakę, przedkładająca książeczkę-kronikę do weryfikacji, ponosi pełną odpowiedzialność za prawdziwość zawartych tam informacji.
  3. Przed przedłożeniem książeczki-kroniki do weryfikacji należy sporządzić zestawienie spełnienia warunków regulaminowych zawierające: datę wycieczki, miejscowość, rodzaj i lokalizację zwiedzanego obiektu oraz informację, którego wieszcza dotyczy i punktację.
  4. W przypadku weryfikacji wyższych stopni odznaki należy dołączyć zestawienie spełnienia warunków regulaminowych załączone przy weryfikacji poprzednich stopni odznaki.
  5. Przewiduje się możliwość wykorzystania dla celów krajoznawczych, informacji o polskich powstaniach narodowych i ich bohaterach oraz związanych z nimi obiektach, zawartych w książeczce-kronice odznaki.
  6. Zweryfikowana książeczka-kronika jest zarazem legitymacją posiadanej odznaki i uprawnia do jej nabycia i noszenia.
  7. Odznaka przyznawana w trybie regulaminowym jest odpłatna.
  8. Odznakę można nabyć w wyżej wskazanym miejscu osobiście, lub drogą pocztową. Opłaty pokrywa zamawiający.
  9. Ewidencję zweryfikowanych i przyznanych odznak prowadzi Komisja Weryfikacyjna OK PTTK „Śladami Bohaterów Polskich Powstań Narodowych”.
  10. Zarząd Oddziału Wolskiego PTTK im. gen. Józefa Sowińskiego w Warszawie może w drodze uchwały przyznać osobom szczególnie zasłużonym dla turystyki i krajoznawstwa oraz wychowania patriotycznego dzieci i młodzieży odznakę w dowolnym stopniu honorowo z pominięciem przepisów dotyczących trybu jej zdobywania.
  11. Odznakę przyznaną honorowo wręcza się wraz z pamiątkowym dyplomem bezpłatnie.

VI. Postanowienia końcowe

  1. Zdobywanie odznaki odbywa się na własny koszt i ryzyko. Oddział Wolski PTTK im. gen. Józefa Sowińskiego w Warszawie nie ponosi żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody, których można doznać w trakcie zdobywania odznaki, jak również za szkody wyrządzone przez zdobywającego odznakę osobom trzecim.
  2. Oddział Wolski PTTK im. gen. Józefa Sowińskiego w Warszawie zastrzega sobie prawo wykorzystania nadesłanych materiałów celem stworzenia ogólnopolskiego wykazu miejsc i obiektów związanych z postaciami polskich powstań narodowych.
  3. Interpretacja niniejszego regulaminu należy wyłącznie do Komisji Weryfikacyjnej OK PTTK „Śladami Bohaterów Polskich Powstań Narodowych” powołanej przez Zarząd Oddziału Wolskiego PTTK im. gen. Józefa Sowińskiego w Warszawie.
  4. Decyzje Komisji Weryfikacyjnej OK PTTK „Śladami Bohaterów Polskich Powstań Narodowych” wydane w zakresie jej działania są ostateczne.
  5. Regulamin został uchwalony przez Zarząd Oddziału Wolskiego PTTK im. gen. Józefa Sowińskiego w Warszawie w dniu 26 kwietnia 2021 r. i obowiązuje od dnia 1 maja 2021 r. Tym samym traci moc Regulamin z dnia 18 stycznia 2010 r.
  6. Odznaki zdobyte przed dniem 1 maja 2021 r. zachowują swoją ważność.
  7. Osoby, które zaczęły zdobywać odznakę według Regulaminu z 18 stycznia 2010 r. mogą kontynuować zdobywanie danego stopnia odznaki na poprzednio obowiązujących zasadach. Przy zdobywaniu kolejnych stopni odznaki obowiązują zapisy niniejszego Regulaminu.

Regulamin opracował Roman Henryk Orlicz – Instruktor Krajoznawstwa Polski (IKP), Instruktor Ochrony Przyrody (IOP) i Przodownik Turystyki Pieszej (PTP) II st.

Wszelkich informacji o odznace udziela autor, tel. (+48-0) 501-094-576, e-mail: romi@o2.pl.

Załącznik 1

Źródło

Polskie Powstania Narodowe

  1. Konfederacja barska (1768-1772).
  2. Insurekcja kościuszkowska (1794).
  3. Powstania wielkopolskie:
    • powstanie wielkopolskie (1806),
    • powstanie wielkopolskie (1918-19).
  4. Powstanie listopadowe (1830-31).
  5. Powstanie krakowskie (22-27.02.1846).
  6. Powstanie styczniowe (1863-64).
  7. Powstanie sejneńskie (23-28.08.1919)
  8. Powstania śląskie:
    • I powstanie śląskie (16-24.08.1919),
    • II powstanie śląskie (19-25.08.1920),
    • III powstanie śląskie (2.05-5.07.1921).
  9. Powstanie zamojskie (1942-43).
  10. Powstanie w getcie warszawskim (19.04-16.05.1943).
  11. Powstanie w getcie białostockim (16-20.08.1943).
  12. Powstanie warszawskie (01.08-03.10.1944).
  13. Powstanie poznańskie (28.06.1956).

Załącznik 2

Źródło

I. Konfederacja barska (1768-1772)

Przywódcy i dowódcy powstania
  • bp Adam Stanisław Krasiński,
  • Jerzy August Mniszech,
  • marsz. Michał Hieronim Krasiński
  • gen. Joachim Karol Potocki,
  • marsz. Michał Jan Pac,
  • Józef Sapieha,
  • Kajetan Michał Sapieha,
  • marsz. związkowy Józef Pułaski,
  • gen. Kazimierz Pułaski,
  • gen. Józef Zaremba,
  • płk Józef Sawa-Caliński,
  • płk Ignacy Skarbek-Malczewski.

Miejscowości i tereny bitew

  1. Bar, Ukraina, obw. Winnicki – miejsce zawiązania konfederacji (29.02.1768); obrona Baru (19.06.1768).
  2. Barwinek, woj. podkarpackie, pow. krośnieński, gm. Dukla – miejsce koncentracji sił konfederackich ks. Jerzego Marcina Lubomirskiego.
  3. Częstochowa, woj. śląskie – obrona Jasnej Góry, popiersie Kazimierza Pułaskiego w parku im. Stanisława Staszica.
  4. Dobra, woj. wielkopolskie, pow. turecki – miejsce bitwy pomiędzy konfederatami pod dowództwem Adama Szaniawskiego, a wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Iwana Drewicza i gen. Karola Augusta von Rönnego (23.01.1770).
  5. Iwla, woj. podkarpackie, pow. krośnieński, Gm. Dukla – miejsce bitwy pomiędzy konfederatami pod dowództwem Kazimierza Pułaskiego, a oddziałami rosyjskimi pod dowództwem Jelczaninowa (8.04.1769).
  6. Kcynia, woj. kujawsko-pomorskie, pow. nakielski – miejsce bitwy pomiędzy konfederatami pod dowództwem Antoniego Morawskiego, Władysława Mazowieckiego, Pawła Skórzewskiego i Michała Władysława Lniskiego, a wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Piotra Czertoryżskiego (29.01.1770).
  7. Kraków, woj. małopolskie – oblężenie Krakowa (27.07-17.08.1768); kurtka kawaleryjska barska Romualda Lisickiego z lat 1768-72 (najstarszy zachowany, polski mundur) ze zbiorów Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego (ob. w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego); popiersie gen. Kazimierza Pułaskiego w parku im. Henryka Jordana w dzielnicy Krowodrza.
  8. Lanckorona, woj. małopolskie – miejsce bitwy pomiędzy konfederatami pod dowództwem gen. Charles François Dumouriez, a wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Aleksandra Suworowa (21.05.1771).
  9. Łomazy, woj. lubelskie, pow. bialski – miejsce bitwy pomiędzy konfederatami pod dowództwem gen. Antoniego Pułaskiego, gen. Kazimierza Pułaskiego i płk Franciszka Ksawerego Pułaskiego, a wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Aleksandra Suworowa i gen. Karola Augusta von Rönnego (15.09.1769).
  10. Olmonty, woj. podlaskie, pow. białostocki, gm. Juchnowiec Kościelny – miejsce bitwy pomiędzy konfederatami pod dowództwem gen. Kazimierza Pułaskiego i Józefa Bierzyńskiego, a wojskami rosyjskimi pod dowództwem Aleksandra Glicyna (13.07.1769).
  11. Orzechów, Ukraina, obw. Wołyński – miejsce bitwy pomiędzy konfederatami pod dowództwem gen. Antoniego Pułaskiego, gen. Kazimierza Pułaskiego i płk Franciszka Ksawerego Pułaskiego, a wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Aleksandra Suworowa i gen. Karola Augusta von Rönnego (13.09.1769).
  12. Stołowicze, Białoruś, rej. baranowicki, obw. brzeski – miejsce bitwy pomiędzy oddziałami konfederatów pod dowództwem Michała Kazimierza Ogińskiego, a wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Aleksandra Suworowa (23.09.1771).
  13. Warka, woj. mazowieckie – Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Winiarach; pomnik Kazimierza Pułaskiego w parku przy muzeum.
  14. Widawa, woj. łódzkie, pow. łaski – miejsce bitwy pomiędzy oddziałami konfederatów pod dowództwem Józefa Zarembę, a wojskami królewskimi pod dowództwem Franciszka Ksawerego Branickiego, zakończona rozbiciem wojsk królewskich (23.06.1771).

II. Insurekcja kościuszkowska (1794)

Przywódcy i dowódcy powstania
  • gen. Tadeusz Kościuszko,
  • ks. Hugo Kołłątaj,
  • Ignacy Potocki,
  • gen. Tomasz Wawrzecki,
  • Ignacy Wyssogota Zakrzewski,
  • gen. Jan Henryk Dąbrowski,
  • gen. Antoni Józef Madaliński,
  • gen. Józef Zajączek,
  • gen. Jakub Jasiński,
  • płk Jan Kiliński.
Miejscowości i tereny bitew
  1. Bosutów, woj. małopolskie, pow. krakowski, gm. Zielonki – miejsce założenia przez Tadeusza Kościuszkę obozu warownego po zwycięstwie pod Racławicami (6.04.1794).
  2. Bydgoszcz, woj. kujawsko-pomorskie – miejsce bitwy pomiędzy wojskami pruskimi pod dowództwem płk Johanna Friedricha Székelyego, a wojskami polskimi pod dowództwem gen. Jana Henryka Dąbrowskiego.
  3. Chełm, woj. lubelskie – miejsce bitwy pomiędzy wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Wilhelma Derfeldena i gen. Petra Zagriażskiego, a wojskami polskimi pod dowództwem gen. Józefa Zajączka (8.06.1974).
  4. Chorzele, woj. mazowieckie, pow. przasnyski – pomnik Tadeusza Kościuszki na rynku.
  5. Gołków, woj. mazowieckie, pow. piaseczyński, gm. Piaseczno – miejsce bitwy pomiędzy wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Iwana Ferensa, a wojkami polskimi pod dowództwem gen. Józefa Zajączka (9-10.07.1794).
  6. Kolno, woj. podlaskie – miejsce bitwy pomiędzy wojskami pruskimi pod dowództwem gen. Heinricha Johanna Günthera, a wojskami polskimi pod dowództwem płk Walentego Kwaśniewskiego (10.07.1794).
  7. Kraków, woj. małopolskie – Rynek Główny, miejsce odczytania aktu powstania i przysięgi Tadeusza Kościuszki (24.03.1794); bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława na Wawelu, sarkofagi Tadeusza Kościuszki i księcia Józefa Poniatowskiego w krypcie św. Leonarda; pomnik Tadeusza Kościuszki na bastionie króla Władysława IV Wazy na Wawelu; kopiec Kościuszki na wzgórzu Sikornik; popiersia gen. Tadeusza Kościuszki i ks. Hugona Kołłątaja w parku im. Henryka Jordana w dzielnicy Krowodrza.
  8. Łabiszyn, woj. kujawsko-pomorskie, pow. żniński – miejsce bitwy pomiędzy wojskami polskimi pod dowództwem gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, a wojskami pruskimi pod dowództwem por. Beyera (30.09.1794).
  9. Łęczna, woj. lubelskie – pomnik Tadeusza Kościuszki przed Urzędem Miejskim, na pl. T. Kościuszki.
  10. Łódź, woj. łódzkie – pomnik Tadeusza Kościuszki na Placu Wolności, popiersie płk Jana Kilińskiego przy ul. Stanisława Moniuszki 8.
  11. Maciejowice, woj. mazowieckie, pow. garwoliński – miejsce bitwy pomiędzy wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Iwana Ferensa, a wojskami polskimi pod dowództwem Tadeusza Kościuszki, który został ranny i dostał się do niewoli (10.10.1974); Muzeum im. Tadeusza Kościuszki, ul. Rynek 2; pomnik-obelisk Tadeuszowi Kościuszce naczelnikowi narodu polskiego i jego żołnierzom na rynku, pomnik z kosami na sztorc przy drodze do Podzamcza.
  12. Ostrołęka, woj. mazowieckie – miejsce wymarszu do Krakowa oddziałów powstańczych po odmowie gen. Antoniego Madalińskiego poddania się redukcji I Wielkopolskiej Brygady Kawalerii Narodowej (12.03.1794).
  13. Pierzchów, woj. małopolskie, pow. wielicki, gm. Gdów – kopiec gen. Jana Henryka Dąbrowskiego z 1997 (pierwszy kopiec usypany w Polsce po II wojnie światowej).
  14. Połaniec, woj. świętokrzyskie, pow. staszowski – miejsce założenia przez Tadeusza Kościuszkę obozu warownego (5.05.1794).
  15. Poznań, woj. wielkopolskie – kościół św. Wojciecha, urna z sercem gen. Jana Henryka Dąbrowskiego w Krypcie Zasłużonych Wielkopolan; pomnik Tadeusza Kościuszki przy ul. Grunwaldzkiej.
  16. Racławice, woj. małopolskie, pow. miechowski – miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich pod dowództwem Tadeusza Kościuszki z wojskami rosyjskimi dowodzonymi przez gen. mjr Aleksandra Tormasowa (4.04.1974); pomnik Bartosza Głowackiego – chorążego grenadierów krakowskich.
  17. Radom, woj. mazowieckie – pomnik płk Jana Kilińskiego przed Domem Rzemiosła, przy skrzyżowaniu ulic J. Kilińskiego i marsz. Ferdynanda Focha.
  18. Radoszyce, woj. świętokrzyskie, pow. konecki – miejsce kapitulacji ostatnich oddziałów powstańczych przed Rosjanami (16.11.1794).
  19. Radzymin, woj. mazowieckie, pow. wołomiński – pomnik Tadeusza Kościuszki na rynku.
  20. Rzeszów, woj. podkarpackie – pomnik Tadeusza Kościuszki na rynku.
  21. Sanok, woj. podkarpackie – pomnik Tadeusza Kościuszki na pl. Św. Jana.
  22. Siedlce, woj. mazowieckie – pomnik Tadeusza Kościuszki obok ratusza, na pl. T. Kościuszki.
  23. Siemiatycze, woj. podlaskie – pomnik Tadeusza Kościuszki przy ul. Legionów Piłsudskiego.
  24. Słomniki, woj. małopolskie, pow. krakowski – miejsce ogłoszenia przez Tadeusza Kościuszkę „Raportu narodowi polskiemu o zwycięstwie pod Racławicami” (5.04.1794).
  25. Słupsk, woj. pomorskie – pomnik Jana Kilińskiego na bulwarze nadrzecznym przy ul. Kowalskiej.
  26. Stalowa Wola, woj. podkarpackie – pomnik Tadeusza Kościuszki przed budynkiem Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 im. Tadeusza Kościuszki przy ul. 1-go Sierpnia 26.
  27. Szczekociny, woj. śląskie, pow. zawierciański – miejsce bitwy wojsk polskich z połączonymi siłami rosyjsko-pruskimi pod dowództwem gen. Fiodora Denisowa i króla Prus Fryderyka Wilhelma II; podczas bitwy śmiertelnie ranny został chorąży grenadierów krakowskich Bartosz Głowacki (06.06.1974).
  28. Szydłowiec, woj. mazowieckie – pomnik Tadeusza Kościuszki na Rynku Wielkim.
  29. Środa Wielkopolska, woj. wielkopolskie – pomnik gen. Jana Henryka Dąbrowskiego przy trakcie do Winnej Góry.
  30. Tarnobrzeg, woj. podkarpackie – pomnik Bartosza Głowackiego na rynku.
  31. Terespol, woj. lubelskie, pow. bialski – miejsce bitwy pomiędzy wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Aleksandra Suworowa, a wojskami polskimi pod dowództwem gen. Karola Sierakowskiego (19.09.1794).
  32. Trzemeszno, woj. wielkopolskie, pow. gnieźnieński – pomnik Jana Kilińskiego na pl. J. Kilińskiego.
  33. Ujście, woj. wielkopolskie, pow. pilski – pomnik Powstańca Wielkopolskiego na pl. Wiosny Ludów.
  34. Warszawa – miejsce insurekcji warszawskiej pod wodzą gen. mjr Stanisława Mokronowskiego i Jana Kilińskiego; zdobycie ambasady rosyjskiej w pałacu Młodziejowskich na ul. Miodowej (17-18.04.1794); Stare Miasto – pomnik płk Jana Kilińskiego przy ul. Podwale na Starym Mieście, pomnik księcia Józefa Poniatowskiego na dziedzińcu Pałacu Prezydenckiego przy ul. Krakowskie Przedmieście 46/48; pomnik Tadeusza Kościuszki przed pałacem Lubomirskich na pl. Żelaznej Bramy.
  35. Winna Góra, woj. wielkopolskie, pow. średzki, gm. Środa Wielkopolska – kościół św. Michała Archanioła, kaplica grobowa z sarkofagiem gen. Jana Henryka Dąbrowskiego; Muzeum im. Jana Henryka Dąbrowskiego.
  36. Wolbrom, woj. małopolskie, pow. olkuski – pomnik Jana Kilińskiego na rynku.
  37. Wrocław, woj. dolnośląskie – Panorama Racławicka, ul. Jana Purkyniego 11.

III. Powstania wielkopolskie

A. Powstanie wielkopolskie (1806)
Przywódcy i dowódcy powstania
  • gen. Jan Henryk Dąbrowski,
  • Józef Wybicki,
  • gen. Wincenty Aksamitowski,
  • gen. Stanisław Fiszer,
  • gen. Józef Poniatowski,
  • gen. Józef Zajączek,
  • płk Wincenty Krasiński.
Miejscowości i tereny bitew
  1. Dessau, Niemcy, Saksonia-Anhalt – miejsce, gdzie gen. Jan Henryk Dąbrowski otrzymał od Napoleona Bonaparte polecenie wyjazdu do Poznania i stworzenia tam regularnych oddziałów polskich.
  2. Kępno, woj. wielkopolskie – miejsce starć wojsk polskich i pruskich.
  3. Koronowo, woj. kujawsko-pomorskie, pow. bydgoski – miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich pod dowództwem Antoniego Amilkara Kosińskiego z wojskami pruskimi.
  4. Kościerzyna, woj. pomorskie – pomnik Józefa Wybickiego przy ul. Wojska Polskiego.
  5. Margonin, woj. wielkopolskie, pow. chodzieski – pałac, izba pamięci Józefa Wybickiego.
  6. Ostrzeszów, woj. wielkopolskie – miejsce starć wojsk polskich i pruskich.
  7. Poznań, woj. wielkopolskie – miejsce, gdzie 3 listopada 1806 gen. Jan Henryk Dąbrowski i Józef Wybicki wydali odezwę do narodu, wzywając do stawania u boku Napoleona w walce z zaborcą.
  8. Śrem, woj. wielkopolskie – popiersie Józefa Wybickiego przed ratuszem.
B. Powstanie wielkopolskie (1918-19)
Przywódcy i dowódcy powstania
  • Mieczysław Paluch,
  • Bohdan Hulewicz,
  • Władysław Wyskota-Zakrzewski,
  • mjr Stanisław Taczak,
  • gen. Józef Dowbor-Muśnicki.
Miejscowości i tereny bitew
  1. Boczków, woj. wielkopolskie, pow. ostrowski, gm. Nowe Skalmierzyce – pierwsza wyzwolona miejscowość Wielkopolski.
  2. Lusowo, woj. wielkopolskie, pow. poznański, gm. Tarnowo Podgórne – miejsce spoczynku gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego, grób na cmentarzu.
  3. Mieszków, woj. wielkopolskie, pow. jarociński, gm. Jarocin – pomnik gen. Stanisława Taczaka na rynku.
  4. Pobiedziska, woj. wielkopolskie, pow. poznański – miejsce uroczystej przysięgi Armii Wielkopolskiej, którą odbierał gen. Józef Dowbor-Muśnicki; pomnik powstańców wielkopolskich na rynku.
  5. Poznań-Ławica (d. wieś, ob. w granicach Poznania, na terenie dzielnic Grunwald i Jeżyce), woj. wielkopolskie – miejsce bitwy (6.01.1919), gdzie zlokalizowane było niemieckie lotnisko wojskowe; w wyniku bitwy w ręce Polaków trafił sprzęt wartości 200 milionów marek niemieckich, będący największym łupem wojennym w dziejach oręża polskiego.
  6. Poznań, woj. wielkopolskie – miejsce wybuchu powstania jako reakcji Polaków na demonstracje Niemców sprzeciwiających się wizycie polskiego pianisty i działacza niepodległościowego Ignacego Jana Paderewskiego (27.12.1918), miejsce utworzenia Komendy Głównej Wojsk Powstańczych, z majorem Stanisławem Taczakiem na czele; Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 „Odwach” przy Starym Rynku 3, Muzeum Broni Pancernej Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych im. Hetmana Polnego Koronnego Stefana Czarnieckiego – m.in. wagon szturmowy z pociągu pancernego „Poznańczyk” przy ul. Wojska Polskiego 84, pomnik Powstańców Wielkopolskich u zbiegu ulic Wierzbięcice i Królowej Jadwigi, na skraju Parku Izabeli i Jarogniewa Drwęskich; Hotel Bazar, gdzie Ignacy Jan Paderewski wygłosił przemówienie zakończone wielką owacją i manifestacją patriotyczną.
  7. Śrem, woj. wielkopolskie – pomnik Powstańców Wielkopolskich [tzw. Śremski Dobosz] w Parku Powstańców Wielkopolskich 1918-1919.
  8. Trewir, Niemcy, Nadrenia-Palatynat – miejsce podpisania rozejmu pomiędzy Ententą i Cesarstwem Niemieckim, do którego dopisano postanowienia dotyczące zakończenia konfliktu polsko-niemieckiego, w szczególności powstania wielkopolskiego.
  9. Warszawa – Kwatera Powstańców Wielkopolskich na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, pomnik powstańców wielkopolskich; pomnik Dowborczyków na dziedzińcu Muzeum Wojska Polskiego przy al. Jerozolimskich 3.
  10. Wronki, woj. wielkopolskie, pow. szamotulski – miejsce śmierci najdłużej żyjącego (106 lat) powstańca wielkopolskiego – Jana Rzepy (1899-2005).
  11. Zdziechowa, woj. wielkopolskie, pow. gnieźnieński, gm. Gniezno – miejsce największej bitwy powstania wielkopolskiego (30.12.1918).

IV. Powstanie listopadowe (1830-31)

Przywódcy i dowódcy powstania:
  • gen. Józef Grzegorz Chłopicki,
  • gen. Michał Gedeon Radziwiłł,
  • gen. Jan Zygmunt Skrzynecki,
  • gen. Henryk Dembiński,
  • gen. Ignacy Prądzyński,
  • gen. Kazimierz Małachowski,
  • gen. Maciej Rybiński,
  • gen. Jan Nepomucen Umiński,
  • gen. Józef Zachariasz Bem,
  • gen. Józef Longin Sowiński,
  • gen. Józef Dwernicki,
  • gen, Ludwik Bogusławski,
  • gen. Ludwik Kicki,
  • gen. Ludwik Michał Pac,
  • gen. Piotr Szembek,
  • Wincenty Bortkiewicz,
  • Maurycy Prozor,
  • Ezechiel Staniewicz,
  • Karol Załuski,
  • kpt. Emilia Plater,
  • por. Piotr Wysocki.
Miejscowości i tereny bitew
  1. Boremel, Ukraina, Wołyń, obw. rówieński, rej. Demidowski – miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich pod dowództwem gen. Józefa Dwernickiego nad wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Fiodora Rydygiera (18-19.04.1831).
  2. Daszów, Ukraina, Podole – miejsce bitwy powstańców podolskich pod dowództwem gen. Benedykta Kołyszki z wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Loggina Rotha (14.05.1831).
  3. Dębe Wielkie, woj. mazowieckie, pow. miński – miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich pod dowództwem gen. Jana Zygmunta Skrzyneckiego nad wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Grigorija Rosena (31.03.1831).
  4. Dobre (Makówiec Duży), woj. mazowieckie, pow. miński – miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich pod dowództwem gen. Jana Zygmunta Skrzyneckiego nad wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Grigorija Rosena (17.02.1831).
  5. Jędrzejów Stary, woj. mazowieckie, pow. miński, gm. Jakubów – miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich pod dowództwem gen. Jana Nepomucena Umińskiego nad wojskami rosyjskimi pod dowództwem feldmarszałka Iwana Dybicza (13.05.1831).
  6. Kałuszyn, woj. mazowieckie, pow. miński – miejsce trzech bitew wojsk polskich z wojskami rosyjskimi; I bitwa (17.02.1831) – obie strony poniosły niewielkie straty, II bitwa (2.04.1831) – zwycięstwo wojsk polskich pod dowództwem gen. Tomasza Łubieńskiego nad wojskami rosyjskimi gen. Grigorija Rosena, III bitwa (10.07.1831) – zwycięstwo wojsk polskich pod dowództwem gen. Bonifacego Jagmina nad wojskami rosyjskimi gen. Jewgienija Gołowina.
  7. Kiejdany, Litwa, okręg kowieński – miejsce bitwy pomiędzy nieregularnymi oddziałami powstańców polsko-litewskich pod dowództwem Maurycego Prozora, a wojskami rosyjskimi pod dowództwem Nikołaja Sulimy (29.04.1831).
  8. Komorowo, woj. mazowieckie, pow. ostrowski, gm. Ostrów Mazowiecka – tzw. "Aleja powstania listopadowego" na terenie byłej Szkoły Podchorążych Piechoty; pomniki: Józefa Grzegorza Chłopickiego, gen. Józefa Bema, gen. Józefa Dwernickiego, gen. Józefa Longina Sowińskiego, gen. Wojciecha Chrzanowskiego i gen. Ignacego Prądzyńskiego, mjr Waleriana Łukasińskiego oraz ppor. Piotra Wysockiego.
  9. Kopciowo, Litwa, Dziuka, gm. rej. Łoździeje – grób i pomnik Emilii Plater.
  10. Krzeszowice, woj. małopolskie, pow. krakowski – kościół par. św. Marcina, grobowiec gen. Józefa Chłopickiego w kaplicy na przykościelnym cmentarzu.
  11. Kurów, woj. lubelskie, pow. puławski – miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich pod dowództwem gen. Józefa Dwernickiego nad wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Jewstafieja Kawera (3.03.1831).
  12. Międzyrzec Podlaski, woj. lubelskie, pow. bialski – miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich pod dowództwem gen. Hieronima Ramorino nad wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Grigorija Rosena (29.08.1831).
  13. Nowa Wieś, woj. mazowieckie, pow. kozienicki – miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich pod dowództwem gen. Józefa Dwernickiego nad wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Cypriana Kreutza (19.02.1831).
  14. Nowe Iganie, woj. mazowieckie, pow. siedlecki – miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich pod dowództwem gen. Ignacego Prądzyńskiego nad wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Grigorija Rosena (10.04.1831); pomnik.
  15. Nur, woj. mazowieckie, pow. ostrowski – miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich pod dowództwem gen. Tomasza Łubieńskiego nad wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Karla Wilhelma von Tolla (22.05.1831).
  16. Ostrołęka, woj. mazowieckie – miejsce bitwy pomiędzy wojskami polskimi pod dowództwem gen. Jana Zygmunta Skrzyneckiego, a wojskami rosyjskimi pod dowództwem feldmarszałka Iwana Dybicza (26.05.1831); sanktuarium św. Antoniego Padewskiego, gdzie podczas powstania zlokalizowany był szpital dla rannych w bitwie; pomnik gen. Józefa Bema na rynku; pomnik Czwartaków przy kościele; Muzeum Kultury Kurpiowskiej ze stałą ekspozycją poświęconą wydarzeniom z maja 1831.
  17. Pawliwka (d. Poryck), Ukraina, Wołyń, obw. wołyński, rej. iwanicki – miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich pod dowództwem gen. Józefa Dwernickiego nad wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Fiodora Rydygiera (11.04.1831).
  18. Puławy, woj. lubelskie – miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich pod dowództwem gen. Józefa Dwernickiego nad wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Cypriana Kreutza (2.03.1831).
  19. Rajgród, woj. podlaskie, pow. grajewski – miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich pod dowództwem gen. Antoniego Giełguda nad wojskami rosyjskimi pod dowództwem feldmarszałka Fabiana Gottlieba von der Osten-Sacken (29.05.1831).
  20. Stoczek Łukowski, woj. lubelskie, pow. łukowski – miejsce pierwszej zwycięskiej bitwy powstania listopadowego (patrz Zgórznica); popiersie gen. Józefa Dwernickiego na pl. Tadeusza Kościuszki.
  21. Tarnów, woj. małopolskie – Mauzoleum Józefa Bema w Parku Strzeleckim, pomnik Józefa Bema przy ul. Wałowej.
  22. Toruń, woj. kujawsko-pomorskie – popiersie gen. Józefa Bema przed Centrum Wyszkolenia Artylerii przy ul. Jana III Sobieskiego 36.
  23. Warka, woj. mazowieckie, pow. grójecki – pomnik Piotra Wysockiego za dworkiem przy ul. Długiej, pomnik powstańców 1863 r. na Błoniach.
  24. Warszawa-Olszynka Grochowska (d. wieś, ob. w granicach Warszawy, na terenie dzielnicy Praga Południe) – miejsce bitwy pomiędzy wojskami polskimi pod dowództwem gen. Józefa Chłopickiego a wojskami rosyjskimi pod dowództwem feldmarszałka Iwana Dybicza (25.02.1831); rez. przyrody „Olszynka Grochowska”, Pomnik Bitwy Grochowskiej u zbiegu ulic Szerokiej i Traczy; Aleja Chwały Bohaterów Powstania Listopadowego przy ul. Traczy – szereg głazów narzutowych z tablicami upamiętniającymi zasłużonych dowódców powstania i jego uczestników, m.in. generałów: Ludwika Bogusławskiego, Ludwika Kickiego, Józefa Chłopickiego, Józefa Bema, Ignacego Prądzyńskiego, Józefa Dwernickiego, Piotra Szembeka, Henryka Dembińskiego, Ludwika Michała Paca oraz Józefa Wybickiego i Kazimierza Delavigne – autora słów Warszawianki 1831 roku.
  25. Warszawa – Arsenał przy ul. Długiej 52; Muzeum Wojska Polskiego przy al. Jerozolimskich 3; Szkoła Podchorążych Piechoty w Łazienkach Królewskich – miejsce zawiązania się sprzysiężenia pod dowództwem podporucznika Piotra Wysockiego, pomnik Piotra Wysockiego przy budynku Podchorążówki, Reduta Ordona (Reduta nr 54), obelisk u zbiegu ulic Mszczonowskiej i Włochowskiej; Reduta Wolska (Reduta nr 56) przy skrzyżowaniu ulic Wolskiej i Redutowej, krzyż upamiętniający śmierć gen. Józefa Sowińskiego, kościół św. Wawrzyńca przy ul. Wolskiej 140a, pomnik gen. Józefa Sowińskiego w Parku Sowińskiego przy ul. Wolskiej na Woli.
  26. Zgórznica, woj. lubelskie, pow. łukowski, gm. Stoczek Łukowski – miejsce zwycięskiej bitwy (zw. bitwą pod Stoczkiem), w której wojska polskie pod dowództwem gen. Józefa Dwernickiego pokonały wojska rosyjskie pod dowództwem gen. Fiodora Geismara (14.02.1831); pomnik bitwy pod Stoczkiem.

V. Powstanie krakowskie (22-27.02.1846)

Przywódcy i dowódcy powstania
  • Jan Tyssowski,
  • Erazm Skarżyński,
  • Edward Dembowski.
Miejscowości i tereny bitew
  1. Cisna, woj. podkarpackie, pow. leski – punkt zborny i miejsce sformowania oddziału mjr Jerzego Bułharyna – Naczelnika Wojennego Obwodu Sanockiego (18.02.1846).
  2. Kraków, woj. małopolskie – miejsce powołania przez władze powstańcze Rządu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej na czele z tzw. triumwiratem w osobach Jana Tyssowskiego, Ludwika Gorzkowskiego i Aleksandra Grzegorzewskiego (22.02.1846).
  3. Krosno, woj. podkarpackie – miejsce ogłoszenia przez dowódcę Franciszka Wolańskiego odezwy o wybuchu powstania w nocy z 21 na 22 lutego (20.02.1846).

  4. Gdów, woj. małopolskie, pow. wielicki – miejsce bitwy pomiędzy wojskami powstańczymi pod dowództwem płk Jakuba Suchorzewskiego a wojskami austriackimi pod dowództwem płk Ludwiga von Benedeka (26.02.1846).

  5. Lesko, woj. podkarpackie – miejsce kilku potyczek oddziałów powstańczych z wojskami austriackimi.

  6. Uherce Mineralne, woj. podkarpackie, pow. leski, gm. Olszanica – miejsce zawiązania się oddziałów powstańczych pod dowództwem majora Jerzego Bułharyna i złożenia przysięgi (21.02.1846).

VI. Powstanie styczniowe (1863-64)

Dyktatorzy i dowódcy powstania
  • gen. Ludwik Mierosławski,
  • gen. Marian Langiewicz,
  • gen. Romuald Traugutt,
  • ks. gen. Stanisław Brzóska,
  • gen. Michał Heidenreich,
  • gen. Józef Hutten-Czapski,
  • gen. Józef Miniewski,
  • gen. Edmund Różycki,
  • gen. Józef Wysocki,
  • gen. François Rochebrune – organizator oddziału żuawów śmierci,
  • płk Francesco Nullo – dowódca tzw. garibaldczyków,
  • Zygmunt Sierakowski.
Miejscowości i tereny bitew
  1. Chruślina, woj. lubelskie, pow. opolski, gm. Józefów nad Wisłą – miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich pod dowództwem gen. Michała Heidenreicha „Kruka” nad wojskami rosyjskimi pod dowództwem płk Jerzego Miednikowa (4.08.1863).
  2. Krasnobród, woj. lubelskie, pow. zamojski – miejsce bitwy pomiędzy oddziałem powstańczym płk Marcina Borelowskiego „Lelewela”, a wojskami rosyjskimi mjr Ogalina; pomnik powstańców styczniowych.
  3. Krotoszyn, woj. wielkopolskie – pomnik gen. Mariana Lankiewicza na małym rynku.
  4. Krzykawka, woj. małopolskie, pow. olkuski, gm. Bolesław – miejsce bitwy pomiędzy korpusem pod dowództwem gen. Józefa Miniewskiego i włoskim legionem garibaldczyków pod dowództwem płk Francesco Nullo, a wojskami rosyjskimi pod dowództwem księcia Szachowskiego; miejsce śmierci płk Francesco Nullo; pomnik upamiętniający powstańców i płk Francesco Nullo.
  5. Nowa Słupia, woj. świętokrzyskie, pow. kielecki – miejsce bitwy pomiędzy oddziałami powstańczymi pod dowództwem gen. Mariana Langiewicza w wojskami rosyjskimi (11.02.1863); kościół par. św. Wawrzyńca, pomnik powstańców 1863 r. na cmentarzu przykościelnym.
  6. Salicha, Ukraina, obw. chmielnicki, rej. krasiłowski – miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich pod dowództwem gen. Edmunda Różyckiego nad rosyjskim oddziałem karnym pod dowództwem kapitana Łomonosowa (26.05.1863).
  7. Siemiatycze, woj. podlaskie – miejsce bitwy pomiędzy wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Zachara Maniukina, a wojskami polskimi pod dowództwem płk Władysława Cichorskiego, płk Walentego Lewandowskiego i płk Romana Rogińskiego (6-7.02.1863).
  8. Sokołów Podlaski, woj. mazowieckie – pomnik ks. Stanisława Brzóski.
  9. Warszawa – miejsce wydania manifestu Komitetu Centralnego Narodowego (22.01.1863) ogłaszającego wybuch powstania styczniowego; budynek Banku Polskiego i Giełdy na Placu Bankowym, gdzie polski personel Banku Polskiego przekazał powstańcom pod dowództwem Aleksandra Waszkowskiego depozyty Kasy Głównej Królestwa w wysokości 3,6 miliona złotych, 500 tysięcy rubli i wielu listów zastawnych; popiersie płk Francesco Nullo u zbiegu ulic Frascati i F. Nullo.
  10. Wąchock, woj. świętokrzyskie, pow. starachowicki – miejsce koncentracji powstańców i bitwy z wojskami rosyjskimi (3.02.1863); dworek pod kolumnami (d. zajazd) przy ul. M. Langiewicza, gdzie mieściła się kwatera dyktatora powstania styczniowego gen. Mariana Langiewicza.
  11. Węgrów, woj. mazowieckie – miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich pod dowództwem Władysława Jabłonowskiego nad wojskami rosyjskimi pod dowództwem pułkownika Georgija Papaafanasopuło (3.02.1863).
  12. Wieluń, woj. łódzkie – Pomnik Bohaterów Powstania Styczniowego.
  13. Zaborów Leśny, woj. mazowieckie, pow. warszawski zachodni – mogiła 72 powstańców 1863 r. w Kampinoskim Parku Narodowym.
  14. Zambrów, woj. podlaskie – pomnik Powstania Styczniowego na pl. Gen. Władysława Sikorskiego.
  15. Żyrzyn, woj. lubelskie, pow. puławski – miejsce zwycięskiej bitwy wojsk polskich pod dowództwem gen. Michała Heidenreicha nad konwojem rosyjskim pod dowództwem por. Laudańskiego, wiozącym 201 tys. rubli (8.08.1863).

VII. Powstanie sejneńskie (23-28.08.1919)

Dowódcy powstania
  • ppor. Adam Rudnicki (POW),
  • ppor. Wacław Zawadzki (POW),
  • mjr Mieczysław Mackiewicz (41 pp).
Miejscowości i tereny bitew
  1. Kopciowo, Litwa, okręg olicki – miejsce walk powstańców z Litwinami.
  2. Krasnopol, woj. podlaskie, pow. sejneński – miejsce ataku zbrojnego (22/23.08.1919), gdzie kompania pchor. Piotra Łankiewicza rozbroiła załogę litewską, biorąc do niewoli około 40 jeńców.
  3. Sejny, woj. podlaskie – miejsce krwawych walk powstańców z Litwinami, m.in. ataku polskich oddziałów powstańczych pod dowództwem pchor. Wacława Zawadzkiego „Rózgi” (23.08.1919), kontrataku kompanii pchor. Piotra Łankiewicza i oddziału konnego por. Antoniego Lipskiego po wyparciu powstańców z miasta przez Litwinów (25.08.1919) oraz ostatecznego starcia Litwinów z regularnymi oddziałami 41 pułku piechoty i liczącym 500 żołnierzy batalionem powstańców (28.08.1919); w ciągu kilkunastu następnych dni, nie napotykając oporu, oddziały polskie obsadziły całą linię Focha, pomnik powstania sejneńskiego przy ul. marsz. Józefa Piłsudskiego, ulica Powstańców Sejneńskich (d. ul. Juliana Marchlewskiego).
  4. Suwałki, woj. podlaskie – mogiła zbiorowa żołnierzy Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) i pomnik poległych w powstaniu sejneńskim na cmentarzu rzymskokatolickim przy ul. Bakałarzewskiej.

VIII. Powstania śląskie

Miejscowości i obiekty
  1. Gorzyce, woj. śląskie, pow. wodzisławski – miejsce śmierci najdłużej żyjącego (105 lat) powstańca śląskiego – Wilhelma Meisela (1904-2009).
  2. Góra Świętej Anny, woj. opolskie, pow. strzelecki, gm. Leśnica – Muzeum Czynu Powstańczego.
  3. Katowice, woj. śląskie – pomnik Powstańców Śląskich upamiętniający trzy wystąpienia zbrojne ludności śląskiej przeciwko władzom niemieckim w pobliżu ronda gen. Jerzego Ziętka, przy alei Wojciecha Korfantego; pomnik Wojciecha Korfantego na placu Sejmu Śląskiego.
  4. Kraków, woj. małopolskie – pomnik Powstańców Śląskich przy ul. Ignacego Daszyńskiego.
  5. Lubliniec, woj. śląskie – Pomnik Żołnierzy Wojska Polskiego i Powstańców Śląskich na Cmentarzu Wojskowym przy ul. Stalmacha.
  6. Piekary Śląskie, woj. śląskie – Kopiec Wyzwolenia upamiętniający m.in. walki powstańców śląskich.
  7. Siemianowice Śląskie, woj. śląskie – Pomnik Czynu Powstańczego na Placu Wolności, pomnik Wojciecha Korfantego przy zbiegu ulic Fryderyka Chopina i Sportowców.
  8. Tychy, woj. śląskie – pomnik Powstańca Śląskiego przy ul. Edukacji.
  9. Wodzisław Śląski, woj. śląskie – pomnik Powstań Śląskich obok Sądu Rejonowego przy ul. Sądowej.
A. I Powstanie śląskie (16-24.08.1919)
Dowódcy powstania
  • por. Alfons Zgrzebniok,
  • Alojzy Nikodem Fizia,
  • Jan Jęczmyk,
  • Stefan Krzyżowski,
  • Piotr Łyszczak,
  • Ryszard Mańkaz,
  • Alojzy Ośliźlok,
  • Henryk Miękina,
  • Franciszek Marszolik,
  • Wincenty Motyka,
  • Alojzy Pronobis,
  • Wiktor Szczygieł,
  • Mikołaj Witczak,
  • Jan Wyglenda.
Miejscowości i tereny bitew
  1. Godów, woj. śląskie, pow. wodzisławski – miejsce zwycięskiej potyczki oddziałów powstańczych pod dowództwem Jana Wyglendy i Mikołaja Witczaka nad Grenzschutzem (17/18.08.1919); pomnik przy ul. Dworcowej.
  2. Mikołów, woj. śląskie – miejsce walk oddziałów powstańczych (17.08.1919).
  3. Mysłowice, woj. śląskie – miejsce masakry (15.08.1919), gdzie oddział Grenzschutzu otworzył ogień do śląskich górników żądających od niemieckiej dyrekcji kopalni wypłacenia pensji, co stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu powstania; miejsce walk oddziałów powstańczych pod dowództwem Ryszarda Mańki; zdobycie południowej części miasta z dworcem kolejowym oraz nieistniejącej dzisiaj wieży Bismarcka (20-23.08.1919).
  4. Paprocany (d. wieś, ob. dzielnica Tychów), woj. śląskie – miejsce walk oddziałów powstańczych pod dowództwem Wiktora Szczygła; zdobycie wsi i odwachu.
  5. Pszczyna, woj. śląskie – miejsce ataku Grenzschutzu na oddziały powstańcze przy tzw. "Trzech Dębach"; zamek (d. rezydencja książąt Hochberg von Pless), gdzie mieściły się koszary paramilitarnych grup niemieckich i osadzano schwytanych polskich powstańców.
  6. Rybnik, woj. śląskie – miejsce rozbrojenia placówki Grenzschutzu w dworze w Gotartowicach (ob. dzielnica Rybnika) przez oddziały powstańcze pod dowództwem Wincentego Motyki; miejsce spoczynku głównego komendanta powstania, por. Alfonsa Zgrzebnioka.
  7. Tychy, woj. śląskie – miejsce walk oddziału pod dowództwem Stanisława Krzyżowskiego; zdobycie dworca kolejowego, folwarku i poczty.
  8. Wodzisław Śląski, woj. śląskie – miejsce walk oddziałów powstańczych.
B. II powstanie śląskie (19-25.08.1920)
Dowódcy powstania:
  • por. Alfons Zgrzebniok,
  • Wojciech Korfanty,
  • Jan Wyglenda,
  • Józef Witczak,
  • Mikołaj Franciszek Witczak jr.
Miejscowości i tereny bitew
  1. Bytom, woj. śląskie – miejsce powołania Polskiego Komitetu Plebiscytowego (19.02.1920) z Wojciechem Korfantym na czele; miasto zdobyte przez powstańców zostało wkrótce przez nich opuszczone na żądanie koalicji.
  2. Dąbrówka Mała (ob. dzielnica Katowic), woj. śląskie – siedziba dowództwa II powstania śląskiego.
  3. Ruda Śląska, woj. śląskie – miejsce zwycięskich walk oddziałów powstańczych z wojskami niemieckimi (23.08.1920); popiersie Wojciecha Korfantego przed Muzeum Miejskim przy ul. Wolności.
  4. Szopienice, woj. śląskie (ob. cz. dzielnicy Szopienice-Burowiec w Katowicach) – miejsce rozbrojenia niemieckiego oddziału sipo przez powstańców pod dowództwem Jana Stanka.
  5. Zabrze, woj. śląskie – miejsce walk oddziałów powstańczych z wojskami niemieckimi (19-25.081920).
C. III powstanie śląskie (2.05-5.07.1921)
Dyktator i dowódcy powstania
  • Wojciech Korfanty,
  • płk Maciej Mielżyński „Nowina-Doliwa”,
  • ppłk Kazimierz Zenkteler „Warwas”,
  • ppłk Bronisław Sikorski „Cietrzew”,
  • kpt. Alojzy Nowak „Neugebauer”,
  • kpt. Paweł Cyms
  • kpt. Karol Grzesik,
  • por. Tadeusz Puszczyński „Wawelberg”,
  • ppor. Walenty Fojkis „Stawski”,
  • Mikołaj Franciszek Witczak jr.
Miejscowości i tereny bitew
  1. Dąbrówka Mała (ob. dzielnica Katowic), woj. śląskie – kościół św. Antoniego z Padwy, gdzie rezydował Wojciech Korfanty.
  2. Góra Świętej Anny, woj. opolskie, pow. strzelecki, gm. Leśnica – miejsce walk oddziałów powstańczych z Freikorpsem (21-26.05.1921).
  3. Katowice, woj. śląskie – zdobycie miasta przez oddziały powstańcze pod dowództwem ppor. Walentego Fojkisa i Adama Kocura (3.05.1921); miejsce spoczynku dyktatora III powstania śląskiego Wojciecha Korfantego.
  4. Kędzierzyn (ob. dzielnica Kędzierzyna-Koźla), woj. opolskie – miejsce walk oddziałów powstańczych pod dowództwem kpt. Pawła Cyma i ppor. Walentego Fojkisa, a wojskami niemieckimi (6-10.05.1921).
  5. Królewska Huta (ob. Chorzów), woj. śląskie – zdobycie miasta przez powstańców i przekazanie oddziałom francuskim.
  6. Olza, woj. śląskie, pow. wodzisławski, gm. Gorzyce – miejsce bitwy pomiędzy oddziałami powstańczymi pod dowództwem ppłk Bronisława Sikorskiego, a wojskami niemieckimi (23.05.1921).
  7. Szopienice, woj. śląskie (ob. cz. dzielnicy Szopienice-Burowiec w Katowicach) – siedziba Wojciecha Korfantego i Naczelnej Władzy Cywilnej i Wojskowej III powstania śląskiego (ob. VI Liceum Ogólnokształcące im. Jana Długosza, ul. Lwowska 2).
  8. Świętochłowice, woj. śląskie – pomnik Powstańców Śląskich na pl. Słowiańskim.
  9. Wodzisław Śląski, woj. śląskie – miejsce walk oddziałów powstańczych; zbiorowa mogiła poległych w III powstaniu śląskim na cmentarzu wyznaniowym w dzielnicy Jedłownik; pomnik upamiętniający uczestników III powstania śląskiego przy ul. Pszowskiej w dzielnicy Kokoszyce.

IX. Powstanie zamojskie (1942-43)

Dowódcy powstania
  • mjr Franciszek Bartłomowicz „Grzmot”,
  • kpt. Tadeusz Sztumberk-Rychter „Żegota”,
  • por. Konrad Bartoszewski „Wir”,
  • por. Jerzy Mara-Meyer „Vis",
  • ppor. Czesław Mużacz „Selim”.
Miejscowości i tereny bitew
  1. Aleksandrów, woj. lubelskie, pow. biłgorajski – miejsce działań licznych oddziałów partyzanckich; pomnik przed Urzędem Gminy.
  2. Biłgoraj, woj. lubelskie – miejsce działań licznych oddziałów partyzanckich Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich i Gwardii Ludowej.
  3. Józefów, woj. lubelskie, pow. biłgorajski – miejsce działań licznych oddziałów partyzanckich AK i GL; pomnik na rynku.
  4. Wojda, woj. lubelskie, pow. zamojski, gm. Adamów – miejsce bitwy pomiędzy połączonymi siłami I Kompanii Kadrowej Batalionów Chłopskich pod dowództwem por. Jerzego Mara-Meyera ps. "Vis" oraz partyzantów radzieckich kpt. Wasyla Wołodina, a wojskami niemieckimi pod dowództwem Erharda Biskady (30.12.1942); pomnik upamiętniający bitwę.
  5. Zaboreczno, woj. lubelskie, pow. tomaszowski, gm. Krynice – miejsce zwycięskiej bitwy pomiędzy oddziałami partyzanckimi BCh pod dowództwem mjr Franciszka Bartłomowicza ps. „Grzmot”, a oddziałami niemieckimi pod dowództwem mjr Ernsta Schweigera (1.02.1943).
  6. Zamość, woj. lubelskie – Muzeum Martyrologii Zamojszczyzny – Rotunda.

X. Powstanie w getcie warszawskim (19.04-16.05.1943)

Przywódcy powstania
  • Mordechaj Anielewicz,
  • Marek Edelman,
  • Paweł Frenkel,
  • Leon Rodal.
Miejscowości i obiekty
  1. Yad Mordechai, Izrael, Dystrykt Południowy, samorząd reg. Aszkelon – kibuc nazwany na cześć przywódcy powstania w getcie warszawskim, pomnik Mordechaja Anielewicza.
  2. Warszawa – bunkier sztabu Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) przy ul. Miłej 18, dowodzonej przez Mordechaja Anielewicza i Marka Edelmana, kopiec z pomnikiem Mordechaja Anielewicza, budynek przy ulicy Muranowskiej 17 – siedziba kwatery głównej Żydowskiego Związku Wojskowego (ŻZW); cmentarz żydowski przy ul. Okopowej, grób Marka Edelmana; pomnik Bohaterów Getta na Placu Bohaterów Getta; pomnik na Umschlagplatz; Blue Tower Plaza (Błękitny Wieżowiec) na Placu Bankowym 2 w miejscu Wielkiej Synagogi, wysadzonej na rozkaz Gruppenführera Jürgena Stroopa 16.05.1943.

XI. Powstanie w getcie białostockim (16-20.08.1943)

Przywódcy powstania
  • Mordechaj Tenenbaum,
  • Daniel Moszkowicz.
Miejscowości i obiekty
  1. Białystok, woj. podlaskie – Szlak Dziedzictwa Żydowskiego, Best Western Hotel Cristal u zbiegu ulic lipowej i Icchoka Malmeda, gdzie podczas okupacji niemieckiej znajdowała się główna brama białostockiego getta; pomnik Bohaterów Powstania w Getcie na terenie dawnego cmentarza żydowskiego przy ul. Żabiej.

XII. Powstanie warszawskie (01.08-03.10.1944)

Dowódcy powstania
  • gen. Tadeusz Komorowski „Bór” – komendant główny AK,
  • gen. Tadeusz Pełczyński „Grzegorz” – zastępca komendanta głównego AK,
  • gen. Leopold Okulicki „Niedźwiadek” – szef sztabu KG AK,
  • płk Antoni Chruściel „Monter” – komendant Okręgu Warszawskiego,
  • ppłk Franciszek Pfeiffer „Radwan” – komendant Obwodu I Śródmieście,
  • ppłk Mieczysław Niedzielski „Żywiciel” – komendant Obwodu II Żoliborz,
  • ppłk Jan Tarnowski „Waligóra” – komendant obwodu III Wola,
  • ppłk Mieczysław Sokołowski „Grzymała” – komendant Obwodu IV Ochota,
  • ppłk Aleksander Hrynkiewicz „Przegonia” – komendant Obwodu V Mokotów,
  • ppłk Antoni Żurowski „Bober” – komendant Obwodu VI Praga,
  • mjr Kazimierz Krzyżak „Bronisław” – komendant Obwodu VII „Obroża” (powiat warszawski),
  • mjr Stanisław Babiarz „Wysocki” – komendant Obwodu VIII Okęcie,
  • ppłk Jan Mazurkiewicz „Radosław” – komendant Kedywu,
  • por. Jerzy Strzałkowski – komendant główny Powstańczych Oddziałów Specjalnych „Jerzyki”.
Miejscowości i obiekty
  1. Kraków, woj. małopolskie – pomnik rotmistrza Witolda Pileckiego w parku im. dr Henryka Jordana.
  2. Olsztyn, woj. warmińsko-mazurskie – pomnik Bohaterom Powstania Warszawskiego na pl. Powstańców Warszawy.
  3. Ożarów Mazowiecki, woj. mazowieckie, pow. warszawski zachodni – dworek Reicherów u zbiegu ulic Ks. Józefa Poniatowskiego i Poznańskiej – kwatera gen. Ericha von dem Bacha, miejsce podpisana aktu kapitulacji powstania warszawskiego.
  4. Pociecha (ob. cz. wsi Truskaw), woj. mazowieckie, pow. warszawski zachodni, gm. Izabelin – miejsce bitwy Powstańczych Oddziałów Specjalnych AK „Jerzyki” z formacją RONA w Puszczy Kampinoskiej (28.08-2.09.1944); pomnik ku czci poległych żołnierzy POS AK „Jerzyki”.
  5. Słupsk, woj. pomorskie – pomnik Powstańców Warszawskich na skwerze przy ul. Szarych Szeregów.
  6. Warszawa – Muzeum Powstania Warszawskiego, ul. Grzybowska 79, pomnik Powstania Warszawskiego 1944 na pl. Krasińskich, wejście do kanału na pl. Krasińskich u zbiegu z ul. Długą, pomnik Małego Powstańca na murach obronnych Starego Miasta przy ul. Podwale 19; pałac Blanka, ul. Senatorska 14 (ob. Ministerstwo Sporu i Turystyki) – miejsce śmierci Krzysztofa Kamila Baczyńskiego; pomnik Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego przed budynkiem Sejmu RP u zbiegu ulic Wiejskiej i Jana Matejki; pomnik małych powstańców na dziedzińcu kościoła św. Stanisława Kostki na Żoliborzu przy ul. Stanisława Hozjusza 2; budynek przy ul Filtrowej 68 – kwatera sztabu płk Antoniego Chruściela „Montera”, gdzie został podpisany rozkaz rozpoczęcia powstania (31.07.1944); Cmentarz Wojskowy na Powązkach z kwaterami powstańczymi i pomnikiem AK „Gloria Victis”; pomnik na pl. Powstańców Warszawy, złożony z 63 elementów symbolizujących dni walczącej stolicy; gmach Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej [tzw. „PASTA”] z kotwicą Polski Walczącej przy ul. Zielnej 37; Cmentarz Powstańców Warszawy przy ul. Wolskiej na Woli, pomnik Polegli-Niepokonani na skraju Cmentarza Powstańców Warszawy, pomnik Bohaterów Warszawy 1939-45 [tzw. „Nike”] przy Trasie W-Z w Śródmieściu; kopiec Powstania Warszawskiego przy ul. Bartyckiej na Czerniakowie w dzielnicy Mokotów, pomnik Żołnierzy AK Obwód „Żywiciel” w parku im. Żołnierzy Żywiciela; pomnik „Mokotów Walczący 1944” w parku im. gen. Gustawa Orlicz-Dreszera na Mokotowie.
  7. Wieluń, woj. łódzkie – popiersie rotmistrza Witolda Pileckiego.
  8. Wiersze, woj. mazowieckie, pow. nowodworski, gm. Czosnów – pomnik „Niepodległa Rzeczpospolita Kampinoska” i cmentarz partyzancki w Puszczy Kampinoskiej, gdzie spoczywają żołnierze AK Zgrupowania „Kampinos”.

XIII. Powstanie poznańskie (28-30.06.1956)

Miejscowości i obiekty
  1. Mrowino, woj. wielkopolskie, pow. poznański, gm. Rokietnica – miejsce uwolnienia więźniów z tamtejszego więzienia (28.06.1956).
  2. Poznań, woj. wielkopolskie – Zakłady Przemysłu Metalowego H. Cegielski – miejsce wybuchu strajku generalnego, który przerodził się w spontaniczny protest Wielkopolan przeciw totalitarnej władzy PRL; Muzeum Poznańskiego Czerwca 1956 r., Zamek Cesarski – Centrum Kultury „Zamek” przy ul. Św. Marcina 80/82; pomnik Poznańskiego Czerwca 1956 na pl. im. Adama Mickiewicza; tablica przed zajezdnią tramwajową przy ul. Gajowej poświęcona ofiarom Czerwca ‘56 z fragmentem wiersza Kazimiery Iłłakowiczówny, pomnik z nazwiskami ofiar Czerwca '56 przy ul. Jana Kochanowskiego, gdzie toczyły się najcięższe walki; tablica upamiętniająca śmierć Romana Strzałkowskiego na budynku u zbiegu ulic Jana Henryka Dąbrowskiego i Romka Strzałkowskiego.

Kanon opracował Roman Henryk Orlicz – Instruktor Krajoznawstwa Polski i Przodownik Turystyki Pieszej II st.