1. Odznaka turystyczno-krajoznawcza PTTK „Szlakami obrońców granic”, zwana dalej odznaką, została ustanowiona z okazji 20 rocznicy utworzenia Straży Granicznej w celu upamiętnienia i popularyzacji miejsc związanych z ochroną polskich granic od 1918 roku do czasów współczesnych.
2. Odznakę mogą zdobywać wszyscy turyści, którzy ukończyli 10 rok życia, niezależnie od rodzaju uprawianej turystyki.
3. Odznaka jest jednostopniowa i zdobywanie jej nie podlega ograniczeniom czasowym.
4. Odznakę można zdobywać na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej oraz na terenach historycznie z nią związanych w okresie Drugiej Rzeczypospolitej (1918-1939). W przypadku odwiedzenia miejsc położonych poza granicami kraju, na dawnych Kresach Wschodnich, ma zastosowanie punkt 7 niniejszego regulaminu.
5. Warunkiem zdobycia odznaki jest odbycie co najmniej 10 wycieczek jednodniowych w dowolnej dyscyplinie turystycznej, na terenie co najmniej dwóch województw i uzyskanie co najmniej 50 pkt. za odwiedzenie miejsc lub obiektów związanych z historią polskich formacji granicznych wybranych z wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do regulaminu niniejszej odznaki. Za zwiedzenie wskazanych miejscowości i obiektów przyznaje się 5 pkt. za każdą miejscowość. Nie zalicza się punktów uzyskanych za zwiedzanie obiektów w miejscowości swojego zamieszkania.
6. O przyznanie odznaki mogą również ubiegać się uczestnicy co najmniej trzech Ogólnopolskich Rajdów Górskich „Szlakami Obrońców Granic” organizowanych przez Komisję Turystyki Resortu Spraw Wewnętrznych i Administracji, pod warunkiem uzyskania potwierdzenia uczestnictwa z podaniem co najmniej 12 tras przejścia, bez konieczności dodatkowego odwiedzenia miejsc lub obiektów związanych z historią polskich formacji granicznych.
7. W przypadku odwiedzenia miejsc lub obiektów związanych z historią polskich formacji granicznych, nieuwzględnionych w wykazie, turysta może opracować i zamieścić jego historię oraz opis krajoznawczy. W takim przypadku ubiegający otrzymuje 5 pkt. za każdy wykonany opis obiektu lub miejsca.
8. Przy zdobywaniu odznaki obowiązują potwierdzenia terenowe uzyskane w miejscowych obiektach PTTK, urzędach, instytucjach, zakładach państwowych, prywatnych i spółdzielczych, posterunkach policji, placówkach Straży Granicznej, urzędach pocztowych, stacjach kolejowych, domach wczasowych itp. W przypadku braku możliwości ich uzyskania, dopuszczalne jest wykonanie zdjęcia turysty ubiegającego się o odznakę w miejscu lub na tle obiektu związanego z historią polskich formacji granicznych.
9. Wycieczki odbyte przez turystę ubiegającego się o odznakę, mogą być jednocześnie zaliczane na inne odznaki turystyczne PTTK.
10. Weryfikacja odznaki przeprowadzana jest na podstawie dowolnie prowadzonej kroniki, w której znajdują się informacje o dacie, trasie i długości wycieczki (w kilometrach) wraz ze wskazaniem miejsc wybranych z wykazu oraz potwierdzenia terenowe lub zdjęcia.
11. Odznakę weryfikują i przyznają Zespoły Weryfikacyjne Regionalnej Odznaki Krajoznawczej PTTK.
12. Dystrybucją odznaki zajmuje się Regionalny Oddział PTTK im. Stefana Kaczmarka w Szczecinie (al. Papieża Jana Pawła II 49a, 70-415 Szczecin).
13. Interpretację niniejszego regulaminu Zarząd Główny PTTK ceduje na Komisję Środowiskową ZG PTTK.
14. Regulamin został zatwierdzony przez Zarząd Główny PTTK uchwałą 243/XVII/2011 z 18 czerwca 2011 r.

Turysto: planując odwiedzenie poniżej wskazanych miejsc pamiętaj, że niektóre z nich są aktualnie własnością prywatną lub należą do różnych instytucji, dlatego bądź uprzejmy i staraj się podczas ich zwiedzania zachować odpowiedni takt.

Województwo dolnośląskie

• Bielawa Dolna gm. Pieńsk (była strażnica WOP i SG),
• Karpacz (Schronisko Górskie „Dom Śląski” pod Śnieżką - była strażnica WOP i SG; Kowary – przełęcz Okraj 3a (była strażnicaWOP i SG),
• Lubań (ul. Wojska Polskiego 2 - sala tradycji Ośrodka Szkoleń Specjalistycznych SG),
• Lubawka (ul. Przyjaciół Żołnierza 5a – była strażnica WOP i SG),
• Międzygórze gm. Bystrzyca Kłodzka (ul. Śnieżna 3 – była strażnica WOP i SG),
• Orle gm. Szklarska Poręba (schronisko górskie - dawna strażnica WOP),
• Pasterka gm. Radków (Schronisko PTTK – była strażnica WOP),
• Przesieka przeł. Karkonoska gm. Podgórzyn (była strażnica WOP i SG),
• Pieńsk (pomnik Żołnierza WOP st. strz. Tadeusza Wróbla),
• Porajów gm. Bogatynia (trójstyk granic),
• Radomierzyce gm. Zgorzelec (była strażnica WOP i SG),
• Prędocice - Toporów gm. Pieńsk (pomnik Żołnierzy 2. Armii WP i ruiny strażnicy WOP),
• Szklarska Poręba – Jakuszyce (była strażnica WOP i SG),
• Szklarska Poręba – „Kamieńczyk” (dawna strażnica WOP pod szczytem Kamiennika, powyżej Hali Szrenickiej),
• Świeradów-Zdrój (tablica pamiątkowa WOP przy domu zdrojowym),
• Zgorzelec (tablica pamiątkowa Żołnierza WOP kpr. Wiktora Haponiuka).

Województwo kujawsko-pomorskie

• Kamień Krajeński (przedwojenny komisariat SG).

Województwo lubelskie

• Chełm (ul. Trubakowska 2 - pomnik bohaterów WOP na terenie Nadbużańskiego Oddziału SG im. 27 Wołyńskiej Dywizji AK),
• Czumów gm. Hrubieszów (XIX dwór – była strażnica WOP, sala tradycji formacji granicznych),
• Dołhobrody gm. Hanna (sala tradycji Placówki SG im ppor. KOP Jana Bołbotta),
• Hanna (izba tradycji Gimnazjum Publicznego im. żołnierzy KOP),
• Horodło (kościół św. Jacka – tablica pamiątkowa i mogiły obrońców granic na cmentarzu parafialnym),
• Dorohusk (ul. Graniczna nr 4- budynek dawnej strażnicy),
• Kock (cmentarz wojenny z mogiłami Żołnierzy KOP),
• Łaszczów (Placówka SG ul. Lwowska nr 29 - sala tradycji),
• Majdan Górny gm. Tomaszów Lubelski (ul. Długa nr 136, siedziba Stowarzyszenia „Ochotniczy Szwadron Ułanów Ziemi Tomaszowskiej” m.in. kultywującego tradycje 1. Pułku Kawalerii KOP),
• Matcze gm. Horodło (mogiły obrońców granic na cmentarzu polsko-ukraińskim),
• Strzyżów gm. Horodło (była strażnica WOP – obecnie siedziba cukrowni),
• Terespol (Placówka SG ul. Wojska Polskiego nr 164 - pomnik poległych Żołnierzy WOP; budynek byłej strażnicy WOP),
• Uhrusk gm. Wola Uhruska (XIX dwór – była strażnica WOP – obecnie Rolniczy Zakład Doświadczalny),
• Włodawa (sala tradycji Placówki SG im. gen. Nikodema Sulika; przy ul. Piłsudskiego 52 - była strażnica WOP; cmentarz wojenny z mogiłami Żołnierzy KOP),
• Wytyczno gm. Urszulin (Kopiec Chwały i Cmentarz Wojenny Żołnierzy KOP).

Województwo lubuskie

• Cybinka (była strażnica WOP i SG),
• Krosno Odrzańskie (ul. Poprzeczna 1 - izba tradycji Nadodrzańskiego Oddziału SG),
• Łęknica (była strażnica WOP),
• Olszyna gm. Trzebiel (była strażnica SG),
• Przewóz (była strażnica WOP im. st. strz. Adama Gromka),
• Rąpice gm. Cybinka (była strażnica WOP),
• Rybocice gm. Słubice (była strażnica SG),
• Sobolice gm. Przewóz (XIX w. pałac - była strażnica WOP i SG),
• Słubice (była strażnica SG i znak graniczny poświęcony Żołnierzom WOP znajdujący się na terenie Nadzoru Wodnego),
• Starościn gm. Rzepina (XIX w. pałac - w 1945 r. siedziba sztabu Oddziału WOP nr 2),
• Stoki gm. Pszczew (przedwojenna placówka SG),
• Trzciel (przedwojenny placówka SG),
• Tuplice (była strażnica SG),
• Zasieki gm. Brody (była strażnica SG).

Województwo łódzkie

• Strońsko gm. Zapolice (kwatera wojenna Żołnierzy 1. Pułku Kawalerii KOP).

Województwo małopolskie

• Chochołów gm. Czarny Dunajec (kamień pamiątkowy poświęcony Marszałkowi Edwardowi Rydzowi-Śmigłemu w pobliżu znaku gran. II/280),
• Chyżne gm. Jabłonka (byłe przejście graniczne),
• Jurgów gm. Bukowina Tatrzańska (była strażnica),
• Kacwin gm. Łapsze Niżne (była strażnica i dawne przedwojenne przejście graniczne w rejonie znaku gran. II/140),
• Łysa Polana gm. Bukowina Tatrzańska (była strażnica),
• Muszyna (była strażnica),
• Nowy Sącz (sala tradycji Karpackiego Oddziału SG i pomnik bohaterów Karpackiej Brygady WOP),
• Piwniczna-Zdrój (Stary Cmentarz - tablica ku pamięci przod. SG Antoniego Sidełki),
• Podczerwone gm. Czarny Dunajec (była strażnica),
• Rytro (przedwojenny budynek SG),
• Sromowce Niżne – Pieniny gm. Czorsztyn (cmentarz parafialny – nagrobki przedwojennych funkcjonariuszy SG),
• Sromowce Wyżne gm. Czorsztyn (budynek przedwojennego przejścia graniczngo i była placówka SG; cmentarz parafialny - przedwojenny nagrobek funkcjonariusza SG),
• Szczawnica - przełom Dunajca (droga pienińska – dawne przejście graniczne),
• Szlachtowa (była placówka SG),
• Witów gm. Kościelisko (była strażnica),
• Wysoka gm. Jordanów (kwatera wojenna Żołnierzy WP),
• Wysowa Zdrój gm. Uście Gorlickie (budynek plebani - była strażnica WOP),
• Zakopane (Placówka SG – słup graniczny z okresu II Rzeczypospolitej).

Województwo mazowieckie

• Chorzele (przedwojenna strażnica SG),
• Góra Kalwaria (budynek przedwojennej Centralnej Szkoły Straży Granicznej),
• Szydłowiec (kwatera wojenna Żołnierzy KOP),
• Warszawa (przedwojenny budynek dowództwa KOP przy ul. Chałubińskiego 3; przedwojenny budynek Komendy Głównej Straży Granicznej przy ul. Żurawiej, róg Poznańskiej; kruchta katyńska w Katedrze Polowej WP przy ul. Długiej 13/15).

Województwo opolskie

• Ściborzyce Wielkie gm. Kietrz (była strażnica WOP)

Województwo podlaskie

• Białowieża (Centrum Edukacji Leśnej „Jagiellońskie”– była strażnica WOP),
• Białystok (ul. Bema 100 - izba tradycji Podlaskiego Oddziału SG im gen. dyw. Henryka Minkiewicza oraz zespół tablic pamiątkowych),
• Filipów (była strażnica KOP; pomnik Józefa Piłsudskiego ufundowany przez KOP),
• Jodłówka gm. Dubicze Cerkiewne (dworek w parku podworskim – była strażnica WOP),
• Koterka gm. Mielnik (była strażnica WOP),
• Nowogród (zbiorowa mogiła Żołnierzy KOP),
• Rutka Tartak (przedwojenna strażnica KOP i SG),
• Sejny (budynek Liceum Ogólnokształcącego im. Szymona Konarskiego - dawne koszary KOP; ekspozycja „graniczna” w Muzeum Ziemi Sejneńskiej),
• Suwałki (ul. 23 Października - dawny kompleks koszar „filipowskich” zajmowanych przez KOP i SG),
• Stanowisko gm. Giby (była strażnica i pomnik poległych Żołnierzy KOP),
• Wincenta gm. Kolno (były budynek celny),
• Wiżajny (pomnik Józefa Piłsudskiego ufundowany przez KOP),
• Strękowa Góra gm. Zawady (forty obronne odcinka „Wizna”),
• Osowiec gm. Goniądz (muzeum twierdzy i Centralnej Szkoły Podoficerskiej KOP).

Województwo podkarpackie

• Baligród (pomnik poległych Żołnierzy WP, WOP i KBW; cmentarz wojskowy 1944-1947);
• Huta Polańska gm. Krempna (schronisko „Hajstra” - była strażnica WOP),
• Jasiel (ruiny strażnicy i pomnik poległych Żołnierzy WOP; pomnik kurierów beskidzkich AK),
• Jasło (ul. Wyspiańskiego nr 4 przedwojenny budynek Straży Granicznej),
• Lutowiska (drewniany budynek strażnicy WOP),
• Krzemieniec (Kremenaros – trój styk granic),
• Łupków gm. Komańcza (była strażnica WOP),
• Roztoki Górne gm. Baligród (ośrodek wypoczynkowy - była strażnica WOP),
• Trzcinica gm. Jasło (most na Ropie im. strz. KOP Kazimierza Mazurczaka),
• Wetlina (pomnik poległych Żołnierzy WOP),
• Ustrzyki Dolne (pomnik Żołnierzy polskich poległych w latach 1945-1947),
• Zagórz (Stary Cmentarz - pomnik poległych Żołnierzy WOP).

Województwo pomorskie

• Chojnice (ul. Warszawska nr 13 - przedwojenny budynek Inspektoratu SG),
• Babilon Leśniczówka gm. Konarzyny (przedwojenna placówka SG),
• Gdańsk-Zaspa (cmentarz bohaterów),
• Janowo („Mała Polska” – przedwojenny budynek SG),
• Hel (Muzeum Obrony Wybrzeża; tablica poświęcona obrońcom wybrzeża; kuter pościgowy SG „Batory”),
• Konarzyny (przedwojenny budynek komisariatu SG),
• Krynica Morska – Przebrno (dawna ścieżka graniczna i słupy graniczne z okresu II Rzeczypospolitej),
• Władysławek gm. Chojnice (przedwojenny posterunek UC i SG),
• Szymankowo gm. Lichnowy (budynek PKP - przedwojenna siedziba UC i SG),
• Zielona Huta gm. Konarzyny (przedwojenny komisariat SG).

Województwo śląskie

• Węgierska Górka (forty obronne),
• Gliwice (ul. Daszyńskiego 54 - budynek byłego dowództwa Górnośląskiej Brygady WOP),
• Jaworzynka (przedwojenna, drewniana strażnica Straży Celnej i SG),
• Jaworzynka - Trzycatek („trójstyk” granic),
• Pilsko (pomnik poległego strz. KOP Franciszka Basika),
• Racibórz (ul. Dąbrowskiego 2 – sala tradycji Śląskiego Oddziału SG im. Powstańców Śląskich),
• Rycerka Górna gm. Rajcza (pomnik poległych Żołnierzy WOP i schronisko PTTK na Wielkiej Raczy im kpt. Zbigniewa Plewy).

Województwo świętokrzyskie:

• Kazanów (kwatera wojenna Żołnierzy KOP ze 163. pp rez.),
• Końskie (kwatera wojenna Żołnierzy KOP ze 163. pp rez.)

Województwo warmińsko-mazurskie

• Asuny gm. Barciany (była strażnica WOP),
• Banie Mazurskie (Placówka SG – pamiątkowy obelisk poświęcony obrońcom granic przy ul. Topolowej 31; była strażnica WOP),
• Barciany (Szkoła Podstawowa im. Straży Granicznej – sala tradycji),
• Bezledy gm. Bartoszyce (Gimnazjum im. Straży Granicznej - izba tradycji),
• Bogusze gm. Prostki (słup graniczny z 1545 r., przedwojenna strażnica SG i były budynek Urzędu Celnego),
• Bolcie gm. Dubeninki („trójstyk” granic),
• Kętrzyn (ul. Władysława Sikorskiego nr 78 - izba tradycji Centrum Szkolenia SG im. Korpusu Ochrony Pogranicza i zespół tablic pamiątkowych),
• Posłusze gm. Bartoszyce (XIX w. pałac – była strażnica WOP),
• Święta Lipka gm. Reszel (zabytkowy słup graniczny z 1750 r.),
• Wielewo gm. Barciany (XIX w. pałac – była strażnica WOP),
• Żabin gm. Banie Mazurskie (Szkoła Podstawowa – była strażnica WOP).

Województwo wielkopolskie

• Dębno Polskie gm. Rawicz (przedwojenna strażnica),
• Henryków gm. Święcichów (przedwojenna strażnica),
• Jutrosin (przedwojenny komisariat SG),
• Kaszczor (Mochy) gm. Przemęt (biblioteka – dawny posterunek SG),
• Mechów gm. Perzów (budynek przedwojennej placówki SG),
• Mostowo gm. Rawicz (budynek przedwojennej strażnicy SG),
• Ostrów Wielkopolski (budynek przedwojennego Inspektoratu SG),
• Piła (Muzeum Okręgowe w budynku dawnego konsulatu RP),
• Radomyśl gm. Wijewo (przedwojenny budynek placówki SG),
• Sośnie (ośrodek zdrowia – przedwojenny budynek SG),
• Śmiłowo gm. Kaczory (cmentarz - pomnik kpr. Piotra Konieczki),
• Ujście n. Notecią (dawne budynki Straży granicznej),
• Wolsztyn (przedwojenny komisariat SG),
• Zabórowiec gm. Wijewo (ośrodek archidiecezjalny - dawna strażnica SG),
• Zbąszyń (przedwojenny komisariat SG),
• Zduny (przedwojenne budynki UC i SG).

Województwo zachodniopomorskie

• Barnisław gm. Kołbaskowo (była strażnica WOP i SG),
• Cedynia (była strażnica WOP i SG),
• Chojna (była strażnica WOP i SG),
• Czelin gm. Mieszkowice (była strażnica WOP i SG),
• Dobieszczyn gm. Police (była strażnica szkolna WOP),
• Gozdowice gm. Mieszkowice (muzeum wojskowe),
• Gryfino (budynek byłej strażnicy WOP i SG),
• Kołobrzeg (pomnik Żołnierzy WOP i SG),
• Koszalin (ul. J. Piłsudskiego nr 92 - sala tradycji Centralnego Ośrodka Szkolenia SG im Józefa Piłsudskiego oraz zespół tablic pamiątkowych i pomników),
• Kamieniec gm. Kołbaskowo (była strażnica WOP i SG),
• Kościno gm. Dobra (była strażnica WOP i SG),
• Lubieszyn gm. Dobra (byłe przejście graniczne),
• Nowe Warpno – Karszno (XIX pałac - była strażnica WOP i SG),
• Osieki (k. Koszalina) gm. Sianów (Krzyż przydrożny z błogosławieństwem dla mieszkańców i Żołnierzy WOP),
• Rosówek gm. Kołbaskowo (byłe przejście graniczne),
• Stolec gm. Dobra (XIX w. pałac - była strażnica WOP i SG),
• Szczecin (Placówka SG przy ul. Żołnierskiej 4 - lapidarium znaków granicznych i obelisk poległych Żołnierzy WOP),
• Trzebież gm. Police (była placówka WOP i SG).